Behandelfase Eerste Kamer: subsidiariteitstoets.

nationaal

Op 12 juli 2022 is het subsidiariteitsbezwaar (36.104, C) als hamerstuk afgedaan en op 13 juli 2022 verzonden aan het Europees Parlement.

Europees

Op 3 mei 2022 is de resolutie door het Europees Parlement gepubliceerd.

volledige titel

Wetgevingsresolutie van het Europees Parlement van 3 mei 2022 over het voorstel voor een verordening van de Raad betreffende de verkiezing van de leden van het Europees Parlement door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen, tot intrekking van Besluit 76/787/EGKS, EEG, Euratom van de Raad en de aan dit besluit gehechte Akte betreffende de verkiezing van de leden van het Europees Parlement door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen

document Europese Commissie

P9_TA(2022)0129, d.d. 3 mei 2022

commissie Eerste Kamer

beleidsterreinen

Op 12 juli 2022 is het subsidiariteitsbezwaar (36.104, C) als hamerstuk afgedaan en op 13 juli 2022 verzonden aan het Europees Parlement.

Op 5 juli 2022 besloot de commissie BiZa/AZ het voorstel van het Europees Parlement in behandeling te nemen en een conceptbrief met een subsidiariteitsbezwaar ter vaststelling door te geleiden naar de plenaire vergadering van 12 juli 2022. Deze zal eerst ter vaststelling door de commissie in de commissievergadering in de ochtend van 12 juli 2022 worden geagendeerd.

Op 5 juli 2022 heeft de Tweede Kamer de motie-Leijten c.s. (36.104, 5) aangenomen en een subsidiariteitsbezwaar ingediend over de EU-Kiesakte.

Op 30 juni 2022 vond er een tweeminutendebat plaats in de Tweede Kamer over de EU-Kiesakte. Tijdens dit debat zijn verschillende moties ingediend.

Op 21 juni 2022 heeft de commissie BiZa een commissiedebat gehouden over het parlementaire voorbehoud op de EU-Kiesakte. Tijdens het debat zijn informatie-afspraken gemaakt waardoor het parlementaire voorbehoud op de Kiesakte formeel werd beeindigt (36.104, 3).

Op 19 mei 2022 besloot de commissie BiZa van de Tweede Kamer een behandelvoorbehoud te plaatsen op het EP-voorstel en het kabinet te verzoeken om geen onomkeerbare stappen te zetten tot er overleg is geweest met de Tweede Kamer. Ook besloot de commissie om een commissiedebat te voeren zodra de kabinetsappreciatie binnen was gekomen.

Op 17 juni 2022 stuurde de minister van BZK een kabinetsappreciatie (36.104, A) over de resolutie van het Europees Parlement. De minister geeft aan dat het kabinet het streven van het Europees Parlement om actief bij te dragen aan het vergroten van de democratische legitimiteit van de EU via het initiatiefsvoorstel steunt. Echter roept een aantal van de voorstellen in het initiatiefsvoorstel vragen op over principiële uitgangspunten.

Het kabinet is positief over de bevoegdheid van het voorstel. Artikel 223 VWEU schrijft dat op Europees niveau bepalingen kunnen worden vastgesteld voor de verkiezingen van het Europees Parlement die eenvorming zijn voor alle lidstaten of gebaseerd zijn op beginselen die alle lidstaten gemeen hebben. Volgens het kabinet biedt dit artikel daarmee ook ruimte voor het instellen van een EU-breed kiesdistrict. Wel heeft het kabinet nog vragen, in het bijzonder over de verenigbaarheid van een EU-breed kiesdistrict door gebruik te maken van artikel 14 VEU.

Over de subsidiariteit is het kabinet voorzichtig positief. Verkiezingen voor het Europees Parlement vragen om regels op Europees niveau. Maar in de beoordeling van de afzonderlijke voorstellen moet worden bepaalt welke onderdelen aan de lidstaten kunnen worden overgelaten en welke voorstellen Europese regeling nodig hebben. Het kabinet maakt een andere weging op een aantal voorstellen vanuit het subsidiariteitsbeginsel. Dit met name vanuit het subsidiariteitsbeginsel op de uniformiteit en begrijpelijkheid van het verkiezingsproces voor de kiezers, ook ten aanzien van andere verkiezingen die in de lidstaten plaatsvinden.

Ook twijfelt het kabinet voor een deel van de voorstellen aan de proportionaliteit van het voorstel. Dit gaat met name over de artikelen over gendergelijkheid, de kiesdrempel, gemeenschappelijke bepalingen met betrekking tot verkiezingscampagnes en de Europese Verkiezingsautoriteit.

Op 3 mei 2022 aanvaardde het Europees Parlement een wetgevingsresolutie tot wijziging van de Akte betreffende de verkiezing van de leden van het Europees Parlement door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen (de zogenoemde Europese Kiesakte). Het betreft een initiatiefvoorstel voor een wetgevingsresolutie en een verordening betreffende de Europese Kiesakte van rapporteur Ruiz Devesa (S&D, ES) van het Europees Parlement.

De Nederlandse regering heeft bij brief van 17 juni jl. haar appreciatie op dit voorstel aan de Kamer toegezonden.

Er wordt een voorstel voor een nieuw systeem gedaan waarbij elke kiezer twee stemmen heeft, een om de leden van het Europees Parlement te kiezen en een stem in het EU-wijde kiesdistrict, bestaande uit 28 extra zetels. Om een evenwichtige geografische vertegenwoordiging binnen deze lijsten te garanderen, zouden de lidstaten in drie groepen worden verdeeld, afhankelijk van de omvang van hun bevolking. De lijsten zouden op evenredige wijze worden gevuld met kandidaten uit deze groepen. EU-brede kandidatenlijsten moeten worden ingediend door Europese kiesorganen, zoals coalities van nationale politieke partijen en/of nationale verenigingen van kiezers of Europese politieke partijen.

Het Parlement wil ook de genderongelijkheid aanpakken en benadrukt dat ondanks een algemene verbetering bij de laatste verkiezingen, sommige landen geen enkele vrouwelijke EP-lid hebben gekozen. De tekst stelt verplichte "gezipte lijsten" (d.w.z. afwisselend vrouwelijke en mannelijke kandidaten) of quota's voor, zonder inbreuk te maken op de rechten van niet-binaire personen.

Andere voorstellen om de verkiezingen te "europeaniseren" zijn onder meer:

• • 

  9 mei als gemeenschappelijke Europese stemdag;
• • 

  het passief kiesrecht voor alle Europeanen van 18 jaar of ouder;
• • 

  een minimale kiesdrempel van 3,5% verplicht voor kiesdistricten van 60 zetels of meer;
• • 

  gelijke toegang tot de verkiezingen voor alle burgers, inclusief mensen met een handicap, en de mogelijkheid om per post te stemmen, en
• • 

  het recht voor burgers om op de voorzitter van de Commissie te stemmen in een "hoofdkandidaat"-systeem (Spitzenkandidaten) via de EU-brede lijsten.

Tot slot is het voorstel om een nieuwe Europese verkiezingsautoriteit op te richten om toezicht te houden op het proces en ervoor te zorgen dat de nieuwe regels worden nageleefd.

Tijdens de Raad Algemene Zaken van 18 oktober 2022 is een beleidsdebat gehouden over de Europese Kiesakte (21.501, EP). Verschillende lidstaten waren kritisch over het voorstel. Het kabinet heeft ook de zorgen geuit over de proportionaliteit en subsidiariteit van het voorstel zoals zowel de Eerste- als de Tweede Kamer hebben aangegeven.

Tijdens de Raad Algemene Zaken van 15 juli 2022 is gesproken over de wijziging van de Europse Kiesakte (21.501-02, EJ).

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

De commissie Constitutionele Zaken (AFCO) van het Europees Parlement behandelt dit voorstel.

Op 3 mei 2022 is de resolutie door het Europees Parlement gepubliceerd.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 31 augustus stuurde het Tsjechische parlement een politieke dialoog naar de Europese Commissie over het EP-voorstel inzake de EU-Kiesakte.

Op 12 juli 2022 diende de Ierse Houses een subsidiariteitsbezwaar in over het EP-voorstel inzake de EU-Kiesakte.

Op 8 juli 2022 diende het Deense parlement een subsidiariteitsbezwaar in over het EP-voorstel inzake de EU-Kiesakte.

Op 22 juni 2022 diende de Zweedse Riksdag een subsidiariteitsbezwaar in over het EP-voorstel inzake de EU-Kiesakte.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven