27 juni 2012

Aan het begin van de plenaire vergadering van de Eerste Kamer op dinsdag 26 juni 2012 deed de PVV-fractie een poging om de behandeling van de wetsvoorstellen over het Europees Stabiliteitsmechanisme in de Eerste Kamer uit te stellen tot na de Tweede Kamerverkiezingen. Ordevoorstellen om de betreffende wetsvoorstellen terug te verwijzen naar de Commissie voor Financiën van de Senaat of pas te behandelen na de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september a.s. kregen alleen de steun van de PvdD en werden daarmee verworpen.

Kamervoorzitter De Graaf bracht vervolgens naar voren dat twee PVV-senatoren hadden ingeschreven voor 535 minuten spreektijd. Hij gaf aan dat een spreektijd van deze omvang binnen de Eerste Kamer volstrekt ongebruikelijk is. Met een beroep op het Reglement van Orde stelde de Kamervoorzitter voor een eindtijd voor het debat te bepalen en de spreektijd van deze leden op 30 minuten voor elk te bepalen. Dit was volgens hem al royaal, omdat de gewoonteregel is dat een fractie in eerste termijn maximaal 30 minuten spreektijd krijgt. Na intern beraad stemde de PVV-fractie met de spreektijdbeperking in, waarop de Voorzitter zijn voorstel voor een eindtijd introk.

De PVV-fractie vroeg aan het slot van het debat wel om een hoofdelijke stemming volgende week over de drie ESM-wetsvoorstellen. Ook komen dan twee moties in stemming van de PVV-fractie, die door minister De Jager van Financiën beiden zijn ontraden. In een motie vraagt de PVV om alles in het werk te stellen om meer transparantie van het ESM-instituut te bewerkstelligen en halfjaarlijks in een gemotiveerd en gedetailleerd openbaar rapport aan het parlement te rapporteren welke inspanningen de regering heeft verricht en tot welke resultaten dit heeft geleid. In de andere motie vraagt de PVV-fractie de regering op korte termijn onderhandelingen te beginnen teneinde alsnog een verdragsrechtelijke exit mogelijkheid uit het ESM-verdrag te realiseren en daarmee de Nederlandse belangen veilig te stellen.

In het debat in de Eerste Kamer spraken de fracties van PVV, SP, ChristenUnie en Partij voor de Dieren zich uit tegen deelname van Nederland aan het ESM. De sprekers van PvdA, D66, CDA, VVD en GroenLinks gaven te kennen voor toetreding te zijn.

Het ESM is een structureel noodfonds met een maatschappelijk kapitaal van 700 miljard euro. Nederland heeft een aandeel van 40 miljard euro, waarvan om te beginnen 4,5 miljard euro daadwerkelijk dient te worden volgestort.

Eurobonds

PvdA-senator Postema betoogde dat verwerping van het ESM-verdrag door Nederland geen optie is. “In dat geval leveren we de euro en Europa uit aan het vrije spel van het loutere eigenbelang van de financiële markten”, zei senator Postema. Volgens de PvdA-woordvoerder is het ESM nu noodzakelijk, maar niet voldoende om stabiliteit rond de euro te krijgen. De PvdA wil ook een Europees bankentoezicht, een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel in de EU, een actievere Europese Centrale Bank en de introductie van gemeenschappelijk schuldpapier (Eurobonds). “Er moet een agenda voor groei komen, want met krimp bestrijd je de crisis niet”, voegde senator Postema aan het wensenlijstje van de PvdA toe.

Minister De Jager zei niet tegen Europees bankentoezicht te zijn. Op langere termijn zouden ook eurobonds ingevoerd kunnen worden, maar alleen als eerst de overheidshuishouding in alle EU-landen op orde is. “Dat kan nog lang duren”, voorspelde de minister van Financiën.

CU-senator Ester betoogde dat de route van het permanente noodfonds geen duurzame oplossing biedt voor een op drift geraakt monetair systeem en grote risico’s met zich brengt voor de Nederlandse staat en de Nederlandse economie. “De financiële wereld dicteert de politieke wereld, in plaats van andersom”, zei senator Ester. Voor de CU-fractie is het onaanvaardbaar dat Nederland als het erop aankomt geen controle kan uitoefenen over het besteden van de gelden uit het permanente noodfonds.

SP-senator Reuten hekelde het ontbreken van een kosten-baten-analyse. Hij noemde de uitgaven en garantstellingen van het ESM ‘een slag in de lucht’. Het ontbreken van een kosten-analyse is voor de SP-fractie de belangrijkste reden om tegen het ESM-verdrag te stemmen.

Eigen belang

SP-senator Reuten zei voorts dat het ESM hem doet denken aan een dijkdoorbraak: net als aanstromend water worden schulden verplaatst. “Dit is onverstandig. Sterker het is onbenullig, ook in een noodsituatie. We moeten de breuk aanpakken”, oordeelde senator Reuten. Hij verweet het kabinet dat het uiteindelijk alleen meedoen aan het ESM verdedigt door te verwijzen naar het eigen belang van Nederland, terwijl het toch meer een kwestie van solidariteit met zwakkere EU-landen zou moeten zijn. “Euroland is geen solidaire gemeenschap”, oordeelde de SP-senator.

De senatoren Van Strien en De Graaf spraken zich namens de PVV-fractie uit tegen het ESM. Volgens Van Strien was de PVV ontstemd door de spoed waarmee de ESM-voorstellen door de senaat behandeld moesten worden De PVV-senator wees erop dat de expliciete overheidsgaranties sinds de kredietcrisis zijn gestegen van 42% van het BBP in 2008 tot 77% in 2011 (of wel 465 miljard euro). “Daar kan dus nog wel 40 miljard euro bij denkt deze regering”, zei Van Strien. Fractievoorzitter De Graaf van de PVV betoogde dat het niet in het belang is van de gewone Nederlanders (Henk en Ingrid) dat Nederland euroland blijft.

Polarisatie

D66-senator Backer vond het jammer dat in de senaat zo verdeeld wordt gedacht over het ESM-verdrag. “Wij zouden moeten streven naar consensus in plaats van polarisatie bij dergelijke onderwerpen van nationaal belang”, zei senator Backer. "D66 is voor een groot noodfonds, zodat de eurozone een sterk signaal afgeeft aan de financiële markten: wij staan voor de euro." De D66-senator waarschuwde voor een sluipende of hollende desintegratie van de EU en de euro. Bij instandhouding van de euro is iedereen het beste af, ook Henk en Ingrid, betoogde senator Backer.

CDA-senator Van der Linden wees erop dat binnen de EU door het ESM in feite een Europa van twee snelheden aan het ontstaan is. “De CDA-fractie vindt het ESM een belangrijke, noodzakelijke stap in het bestrijden van de crisis, een stap op weg naar het herstel van het vertrouwen in de euro en het waarborgen van de financiële stabiliteit in de eurozone. Senator Van der Linden vroeg wel of het bedrag van 700 miljard euro toereikend zal zijn tegen de achtergrond van recente ontwikkelingen in Griekenland en Spanje. “Is deze firewall brandbestendig tegen uitslaande branden?”, vroeg de CDA-senator.

VVD-senator De Grave verzette zich tegen de suggestie (van bijvoorbeeld de CU) dat Nederland met het ESM-verdrag budgetrecht uit handen geeft. De VVD-senator wees erop dat ook het IMF-verdrag voorziet in een andere vorm van budgetrecht dan het gebruikelijke patroon via nationale parlementen. Minister De Jager zei dat het ‘onzin’ is om te menen dat het budgetrecht van het parlement door het ESM-verdrag wordt aangetast.

Namens GroenLinks pleitte senator De Boer voor de uitgifte van Eurobonds om het vertrouwen te herstellen. Ook sprak de GroenLinks-senator zich uit voor een sterk, solidair en democratisch Europa, waar de gemeenschappelijke munt is ingebed in een gezamenlijk economisch en fiscaal beleid. Mevrouw De Boer vroeg ook investeringen in een gezonde en duurzame economie. Zij vond het nodig dat de zeggenschap meer bij Europese instituties komt te liggen.

Senator Koffeman (PvdD) was het met de CU-fractie eens dat het budgetrecht van de Kamer wordt ingeleverd. “Het ESM is de ultieme vorm van symptoombestrijding. De duurste fopspeen uit de geschiedenis die de financiële markten voor heel even zoet moet houden”, zei senator Koffeman.