Aanleiding

De commissie voor Justitie en Veiligheid heeft op 28 oktober 2025 besloten een deskundigenbijeenkomst te organiseren over het wetsvoorstel Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties (35.646). Aanleiding voor de bijeenkomst zijn de zorgen over de gevolgen van de in de Tweede Kamer aangenomen amendementen, in het bijzonder de mogelijke staatsrechtelijke en rechtsstatelijke consequenties daarvan. De betreffende amendementen zijn opgenomen in het stemmingsoverzicht van de Tweede Kamer, dat als bijlage bij deze agenda is gevoegd.

Toelichting

Het wetsvoorstel wijzigt het Burgerlijk Wetboek, de Handelsregisterwet 2007 en de Wet op de economische delicten. Maatschappelijke organisaties worden verplicht inzicht te geven in donaties die afkomstig zijn van buiten de EU of de EER. Daarnaast worden stichtingen verplicht hun balans en staat van baten en lasten te deponeren bij het handelsregister. Het wetsvoorstel heeft geen betrekking op politieke partijen.

Met deze maatregelen beoogt het voorstel onwenselijke buitenlandse beïnvloeding via donaties aan maatschappelijke organisaties tegen te gaan. Dergelijke financiering kan een risico vormen voor de democratische rechtsstaat. Daarom krijgen de burgemeester, het openbaar ministerie en andere aangewezen overheidsinstanties de bevoegdheid om bij maatschappelijke organisaties – zoals stichtingen, verenigingen, kerkgenootschappen en buitenlandse rechtspersonen – gericht navraag te doen naar buitenlandse giften. Indien deze substantieel blijken, kan verdere informatie over de donateur worden opgevraagd. Daarnaast worden stichtingen verplicht financiële stukken te deponeren bij het handelsregister, waarop specifieke toezichts- en handhavingsinstanties toegang krijgen. Hiermee wordt beoogd misbruik van financieel-economische aard, zoals witwassen en terrorismefinanciering, tegen te gaan.

Naar aanleiding van de nota van wijziging kan het openbaar ministerie de rechter verzoeken handhavingsinstrumenten toe te passen. Tevens is de reikwijdte uitgebreid naar alle door maatschappelijke organisaties ontvangen donaties, ongeacht de herkomst.

Als deskundigen zijn bereid gevonden deel te nemen:

• - 

  Charlotte Baarda, onderzoeker en beleidsadviseur bij het College voor de Rechten van de Mens
• - 

  Yvette Kleekamp, adviseur Public Affairs, Goede Doelen Nederland
• - 

  Rinus Otte, voorzitter van het College van procureurs-generaal, Openbaar Ministerie
• - 

  Susanne Scheepers, Bestuurslid Nederlands Genootschap van Burgemeesters/burgemeester van Simpelveld, namens VNG & NGB
• - 

  Ellen Timmer, woordvoerder financiële privacy, Privacy First

De deskundigen hebben maximaal vijf minuten voor hun inleiding. Van hen ontvangen position papers zijn als bijlagen bij de agenda gevoegd.

De deskundigenbijeenkomst is openbaar en te volgen via de livestream. Direct na afloop is een videoverslag beschikbaar. Tevens maakt de DVR een woordelijk verslag van de vergadering, dat echter pas over enkele weken (in concept) beschikbaar zal zijn.