Verslag van de vergadering van 6 februari 2024 (2023/2024 nr. 19)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 15.06 uur
De heer Van Ballekom i (VVD):
Mevrouw de voorzitter. Voor ons ligt de aanpassing van de Elektriciteitswet waardoor de salderingsregeling voor kleinverbruikers in stapjes wordt afgebouwd en definitief komt te vervallen in 2031. Nederlandse wetgeving komt veelal schaatsend in de yoghurt tot stand. Dat is ook nu het geval. Zeven jaar nadat het voorstel is gesuggereerd, vindt de behandeling in onze Kamer plaats. Zowaar, wij gaan niet over één nacht ijs.
Waarom werd in 2017 voorgesteld om de regeling af te bouwen? Volgens mijn fractie zijn daar vijf heel goede redenen voor aan te dragen. Zonnepanelen zijn vele malen efficiënter dan zo'n jaar of tien, twintig geleden en ze zijn ook nog eens een stuk goedkoper geworden. Het blijft dus interessant om deze investering te overwegen, ook wanneer er geen subsidie aan verbonden is. Overigens blijft er wel sprake van subsidie, want het nultarief van de btw blijft gehandhaafd. Er is dus altijd 21% subsidie, als je het zo bekijkt.
Een tweede reden is dat de salderingsregeling, zo mag toch worden geconcludeerd, zeer succesvol is geweest, want Nederland is van hekkensluiter voorloper geworden. In dat licht is het volgens de VVD dan ook logisch om het beleid op de actualiteit af te stemmen. Geen enkel misverstand: de VVD is voor zonnepanelen op daken, inclusief die van voetbaltribunes, als die het extra gewicht maar kunnen dragen, en dat geldt niet alleen voor AZ in Alkmaar. Het helpt bij de verduurzaming en het past bij de diversificatie van de energievoorziening, waardoor onze onafhankelijkheid wordt gespreid.
Maar zonder aanpassingen — nu kom ik bij het derde argument — gaan ook mensen en huishoudens zonder zonnepanelen betalen voor de extra kosten die worden doorberekend door de energiebedrijven. Dat zijn kosten die samenhangen met het feit dat salderen de mogelijkheid inhoudt goedkope energie weg te strepen tegen dure energie. Dat is trouwens ook een dure grap voor de overheid, meneer Schalk, want dat wegstrepen betekent veel minder opbrengsten uit belastingen en heffingen. Het is evenmin, meneer Crone, erg eerlijk ten opzichte van degenen die nog geen zonnepanelen hebben. Dat is ook heel vervelend. Daar heeft de VVD ook oog voor.
De voorzitter:
Hier krijgt u natuurlijk een interruptie over van de heer Crone.
De heer Crone i (GroenLinks-PvdA):
Ik heb hier natuurlijk wéken op gewacht. Ik ben heel blij dat de VVD ook vindt dat lage inkomens geen hoge inkomens moeten subsidiëren. Zullen wij dus een gezamenlijke initiatiefwet indienen om de pensioenomkeerregel, de hypotheekrenteaftrek en wat zo meer af te schaffen? Want dat zijn miljardenbedragen. Waar we het hier over hebben is peanuts. Laten we beginnen met de hypotheekrente.
De heer Van Ballekom (VVD):
Pardon?
De heer Crone (GroenLinks-PvdA):
Laten we beginnen met de hypotheekrente, zei ik. Dat is namelijk een enorme subsidie van niet-huizenbezitters, arme inkomens, aan rijke inkomens.
De heer Van Ballekom (VVD):
Nee, dat is niet waar, want als we het niet zouden afbouwen, zouden mensen zonder zonnepanelen ook voor de kosten opdraaien. Dat is dus niet iets waar velen naar uitkijken. Bovendien — maar daar kom ik nog op terug in mijn betoog — blijft het voor alle huishoudens een goede investering. Dan kom ik op het Warmtefonds, waar je tegen 0% geld kunt lenen om zonnepanelen aan te schaffen. Daarover heb ik nog een vraag aan de minister, maar die komt later in mijn betoog, meneer Crone.
De heer Crone (GroenLinks-PvdA):
Ik begrijp dat u een omweg maakt. Het is heel simpel. U zei: lage inkomens hoeven toch geen hoge inkomens te subsidiëren. Dan zeg ik: nou, dan kunnen we 8 miljard ophalen bij de hypotheekrenteaftrek. Dat is de grootste subsidie van lage inkomens naar hogere inkomens.
De heer Van Ballekom (VVD):
Dan gaan we alles aan alles koppelen en daar ga ik niet op in. Sorry.
De heer Crone (GroenLinks-PvdA):
Dat is ook een antwoord.
De heer Van Ballekom (VVD):
Ja. Dien er maar een initiatiefwet op in, zou ik zeggen.
De heer Panman i (BBB):
Dan heb ik misschien een andere koppeling, die u misschien wel accepteert. U zegt: we gaan die saldering afbouwen, want het kost te veel geld. Het kost 2,8 miljard over zeven jaar. Dat wilt u gaan afbouwen, omdat u niet wilt dat mensen met lagere inkomens, een breder deel van de bevolking, ook kunnen meedoen. Maar ondertussen laat u de SDE-subsidie voor zonneparken, voor de energieleveranciers, wel doorgaan. Dat is een beetje inconsequent beleid. De zonnepanelen zijn een enorm succes. We zijn koploper in Europa. De heer Holterhues zei het ook al: 17% van onze energie wordt opgewekt door zon, waarvan de helft door leveranciers met zonneparken en de andere helft op daken. Dan moeten we er toch ook voor de zonnevelden mee stoppen?
De heer Van Ballekom (VVD):
Ik heb ook in mijn betoog gezegd dat de VVD — daar is geen enkel misverstand over — een groot voorstander is en blijft van zonnepanelen op daken.
De heer Panman (BBB):
Dat is heel sympathiek, maar zegt u dan ook dat we nu per direct moeten stoppen met de zonnevelden van energieleveranciers, die wij subsidiëren middels de SDE++-regeling?
De heer Van Ballekom (VVD):
Dat is een goede vraag aan de minister, maar ik denk dat de minister zegt: ach, dat zullen ze aan de formatietafel wel uitvogelen.
De voorzitter:
De heer Van Apeldoorn heeft ook een interruptie.
De heer Van Ballekom (VVD):
Oké, maar ik ben pas bij mijn derde reden.
De heer Van Apeldoorn i (SP):
Ik hoor de heer Van Ballenkom twee dingen zeggen. Hij zegt: de VVD-fractie is erg voor zon op dak. Hij zegt ook: de huidige voorliggende afschaffing van de salderingsregeling is oneerlijk voor mensen die nog geen zon op dak hebben. Hoe gaat het afschaffen van de salderingsregeling, het aannemen van dit wetsvoorstel, de mensen die nog geen zon op dak hebben, helpen om alsnog zonnepanelen te krijgen?
De heer Van Ballekom (VVD):
Dan herhaal ik wat ik net gezegd heb, maar het komt zo meteen nog terug in mijn betoog. Mensen die geen leencapaciteit hebben — dat zijn huishoudens met een inkomen van €60.000 of minder — kunnen via het Warmtefonds een lening afsluiten tegen 0% rente voor deze investering, die zich na zeven, acht of, als ze pech hebben, misschien negen jaar terugverdient. Nou, er zijn weinig investeringen die zich binnen negen jaar terugverdienen. Ik denk dat menig bedrijf erg positief zal zijn om zulk soort investeringen te mogen doen.
De heer Van Apeldoorn (SP):
Er blijkt uit onderzoek dat het Warmtefonds onvoldoende soelaas biedt. Anders zouden wel meer mensen met lage en middeninkomens overgaan tot het aanschaffen van zonnepanelen. Maar als je de salderingsregeling nu afschaft, wordt het voor die groepen financieel onaantrekkelijker dan het nu is. Als je voor de mensen die nog geen zon op dak hebben de regeling afschaft, dan ben je toch verder van huis?
De heer Van Ballekom (VVD):
Meneer Van Apeldoorn, dan vergist u zich toch. Als mensen nu nog zonnepanelen willen aanschaffen, zijn de panelen ten eerste goedkoper en ten tweede efficiënter. En ten derde kun je tegen 0% een lening afsluiten. Ik zou willen dat er op meerdere terreinen zulke royale regelingen zijn. Gezien het feit dat de markt zo veranderd is, is de VVD als progressieve partij natuurlijk altijd bereid om de actualiteit in acht te nemen om regelingen beter op de tijd af te stemmen. Sommige partijen hebben daar meer problemen mee, maar ja, mijn partij dus niet.
De voorzitter:
Tot slot, de heer Van Apeldoorn.
De heer Van Apeldoorn (SP):
Ja, 'heel progressief', dus misschien valt er ook nog wel te praten over de afschaffing van de hypotheekrente met de heer Van Ballekom.
De heer Van Ballekom (VVD):
Daar komen we in een ander debat op terug. Daar kan ik u alles over vertellen.
De heer Van Apeldoorn (SP):
Maar ik was nog aan het woord, dacht ik, meneer Van Ballekom. Mijn punt is al eerder gememoreerd. Juist doordat zonnepanelen goedkoper zijn geworden, wordt het ook aantrekkelijker om in zonnepanelen te investeren voor de lagere en middeninkomens, ook in de huursector. Dat wordt nu aantrekkelijker, maar wel met behoud van de huidige salderingsregeling. Het is al eerder gezegd: die salderingsregeling is tot nu toe vooral ten gunste gekomen aan de hogere inkomens. Die hebben makkelijker een investering kunnen doen. Nu komen juist ook die andere groepen aan bod en dan zegt de heer Van Ballekom met de minister: we schaffen die salderingsregeling af, maar we zijn wel voor zon op dak. Ik zie daar toch een tegenstrijdigheid in. Kan de heer Van Ballekom daarop reageren?
De heer Van Ballekom (VVD):
Daar zit geen enkele tegenstrijdigheid in, omdat de terugverdientijd rond de zeven, acht jaar blijf liggen.
De voorzitter:
De heer Panman voor een tweede interruptie op de heer Van Ballekom.
De heer Panman (BBB):
Ik sla even aan op het punt dat de heer Van Ballekom graag de actualiteit meeneemt. Dan zou ik graag willen weten hoe de heer Van Ballekom aankijkt tegen de actualiteit dat Netbeheer Nederland zegt dat deze wet technisch helemaal niet uitvoerbaar is, omdat zij pas eind 2026 klaar zijn met het vervangen van de oude meters door nieuwe meters, terwijl deze wet 1 januari 2025 zou moeten ingaan.
De heer Van Ballekom (VVD):
Dat is een hele aardige vraag, meneer Panman, die u aan de minister heeft gesteld. Ik kijk uit naar zijn antwoord.
Mevrouw de voorzitter. De derde reden heb ik net genoemd. In die zin heb ik nog wel wat vragen aan de minister. Vraag een: Is het correct dat de totale budgettaire omvang van de regeling wordt geschat op 2,8 miljard tussen 2025 en 2031 en structureel op 700 miljoen als ze niet wordt afgebouwd? Dat is vraag een. Daar wil ik gewoon een bevestiging van hebben. Ik heb het gelezen, maar ik wil het toch graag nog even uit de mond van de minister horen.
De tweede vraag heeft de heer Holterhues ook gesteld. Sommige energiebedrijven zijn er al toe overgegaan om aparte kostenposten in te voeren voor mensen met panelen, waardoor de terugleveringsvergoeding de facto wordt verlaagd. Worden deze kosten blijvend in rekening gebracht, ook bij stapsgewijze afbouw van de salderingsregeling? Dat zou misschien toch wel iets te veel van het goede kunnen zijn. Is de minister in staat om daar wat aan te doen? Kan hij voorkomen dat het dubbelop gebeurt?
De derde vraag die ik de minister wil stellen, luidt: het is toch nog steeds zo dat dat Warmtefonds openstaat voor mensen zonder leenvermogen en dat zij daar voor deze aanschaf een lening kunnen afsluiten tegen een tarief van 0%? Dat doet moet trouwens denken aan de heer Van Apeldoorn, want die zei enkele jaren geleden dat dat geld voor niks was. Dit is daar kennelijk dus nog een overblijfsel van.
Voorzitter. Het vierde argument om de afbouw te overwegen is dat het goed zou zijn om zo veel mogelijk stroom zelf te gebruiken of op te slaan als je die niet nodig hebt. Dat helpt de transitie en ontlast het overbelaste energienetwerk. Op verzoek van de VVD wordt een onderzoek gedaan naar de vraag of het mogelijk zinvol is het gebruik van thuis- en buurtbatterijen te stimuleren, zoals dat elders ook gebeurt, bijvoorbeeld in Duitsland en de federale staat België. Kan de minister aangeven wanneer de resultaten van dat onderzoek bekend worden? Het is natuurlijk toch wel een aardig idee om zo veel mogelijk zelf te gebruiken, al dan niet in samenwerking met anderen.
Voorzitter. Een laatste argument is dat er via een aanpassing van de oorspronkelijke wet op verzoek van de VVD tot aan 2026 sprake blijft van een terugleveringsvergoeding van 80%. Daarna is het aan de toezichthouder om de prijs te bepalen. Ook hier heb ik nog een vraag aan de minister. Heeft de minister enig zicht op de manier waarop dit gaat gebeuren? Het is uiteindelijk een beslissing van de minister naar aanleiding van het advies van de ACM. Daarbij wordt gesteld dat het belang van de consument centraal staat. Terecht, maar dat is een weinig concrete richtlijn. Kunt u wat meer duidelijkheid verschaffen over de wijze waarop dat gaat verlopen? En geldt dat besluit wederom voor twee jaar? Is het telkens een periode van twee jaar dat er zo'n besluit genomen moet worden om klanten of investeerders enige zekerheid te bieden?
Kortom, voorzitter. Vijf goede argumenten, in de visie van de VVD, om in te stemmen met de voorstellen zoals die voorliggen. Ik zal dan ook mijn fractie adviseren om dit te doen. Dat neemt niet weg dat we natuurlijk met zeer veel belangstelling uitkijken naar de antwoorden op onze vragen.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel. Dan is nu het woord aan mevrouw Visseren-Hamakers van de Partij voor de Dieren.