Verslag van de vergadering van 30 september 2014 (2014/2015 nr. 2)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 14.02 uur
Mevrouw Gerkens i (SP):
Voorzitter. Voorzitter, laat ik beginnen met te zeggen dat de SP-fractie het voornemen van het kabinet om de elektronische dienstverlening van de burgerlijke stand per wet te regelen, een warm hart toedraagt. Steeds meer zaken kunnen al online geregeld worden, ook bij de gemeentes. Ik noem de parkeervergunning, aktes burgerlijke stand of uittreksel uit het geboorteregister. Dat is prettig voor de burger. In dat licht bezien, is het logisch dat ook zaken als de geboorteaangifte of een aangifte van overlijden digitaal kunnen worden geregeld. We staan dus achter de doelstelling van dit kabinet.
De fractie van de SP heeft echter wel een aantal zorgen over de uitvoering van het wetsvoorstel. De NVVB heeft die grotendeels ook verwoord. We zijn het kabinet dankbaar voor de snelle reactie die op de brief gegeven is, waarbij wel moet worden opgemerkt dat de beantwoording veel ingewikkelder overkomt dan de vraagstelling van de brief van de NVVB. Ik begrijp uit de beantwoording dat er nu eindelijk haast gemaakt gaat worden met de uitwerking van de AMvB. Wanneer deze op 1 januari 2015 gepubliceerd kan worden, lijkt ons dat een mooi moment. In de AMvB worden de systeemeisen meegenomen, zo lezen wij, en de standaarden bepaald. Kan de staatssecretaris ons verzekeren dat dit op 1 januari 2015 dan ook geregeld is?
Vervolgens komen wij echter terecht in de uitvoering van de digitale aktes, de ondertekening en de opslag hiervan. Hier geeft het kabinet aan, te zoeken naar de juiste vorm gedurende het proces en na afloop van de tussenevaluatie. Dat is een lastig punt, omdat gemeentes hun eigen processen hebben waar de rijksoverheid niet altijd in kan treden. We hebben het hier echter over de standaardisering van processen en die vraagt om een stevige centrale regie. Er zijn altijd voorloopgemeentes die straks alles goed geregeld hebben en dan het risico lopen, overnieuw te moeten beginnen, omdat ergens anders gedurende de rit bedacht is dat het op een andere manier moet. Dat frustreert, verspilt tijd en geld en is onnodig wanneer de regie wel centraal ter hand wordt genomen.
Tegenstrijdig is in onze ogen ook het streven om in 2017 alle dienstverlening op lokaal niveau digitaal aan te bieden en in 2018 pas een definitief antwoord te hebben op de vragen over vorm, ondertekening en opslag van deze documenten. Het antwoord van het kabinet dat gemeentes al in 2017 of eerder deze diensten digitaal mogen aanbieden, versterkt het vermoeden dat er eerst met diverse documenten in Nederland gewerkt gaat worden.
Wat vaak vergeten wordt bij de digitalisering van processen, is dat standaardisering van het werk het uitgangspunt is. Hoe meer standaard, hoe beter, hoe eenvoudiger en goedkoper. Hoe meer maatwerk, hoe meer kosten. Daar staat in feite de autonomie van de gemeentes haaks op. De SP-fractie vreest een wirwar aan projecten bij gemeentes, die allemaal hun eigen stempel willen drukken op een proces dat nog onvoldoende uitgekristalliseerd is. De consequenties zijn dan niet te overzien. Kunnen de systemen straks goed met elkaar praten? Levert het systeem wel wat uiteindelijk van rijkswege wordt geëist? Voldoen het systeem en het product aan de norm? Vraagstukken als digitale ondertekening en uitgifte van de stukken zijn nog niet beantwoord. Dat is inderdaad niet iets om veel haast mee te maken. Het zijn belangrijke vraagstukken, die met zorgvuldigheid bekeken dienen te worden. Mijn fractie steunt de staatssecretaris wanneer hij op dit punt zegt dat haastige spoed zelden goed is. Wel denkt de SP dat het dan ook goed zou zijn om niet alleen de tijd te nemen, maar samen met de voorloopgemeentes naar een integrale oplossing te gaan en de overige gemeentes te laten wachten. Wij steunen dan ook het verzoek van de NVVB hierover: rond eerst de pilots goed en gedegen af, en kom dan met een centrale aanpak voor de verdere uitvoering.
Wat de uitvoeringstoets betreft, begrijp ik de opmerkingen van het kabinet wel dat de systemen te verschillend zijn om deze toets te kunnen doen. Tegelijkertijd zit daar ook precies mijn zorg. Iets landelijk regelen met diverse systemen, zonder goed zicht op de consequenties, baart mijn fractie zorgen. Een oplossing zou kunnen zijn, om in ieder geval de toets te doen op de pilotgemeentes. Zij kunnen dan weer een voorbeeld zijn voor de andere gemeentes en wellicht kunnen we dan ook weer wat diversiteit in de systemen voorkomen.
Als laatste wil ik graag een belangrijk punt toevoegen, en wel de veiligheid. De staatssecretaris heeft bij de behandeling in de Tweede Kamer al veel zaken gezegd over fraude en dergelijke. Mijn fractie wil het kabinet het vertrouwen geven dat hier goed op gelet gaat worden, maar mijn fractie maakt zich meer zorgen over de kwaliteit van de beveiliging van de systemen, die door de diverse gemeentes gebruikt worden. Straks moeten de systemen voldoen aan de standaarden zoals opgegeven in de AMvB, maar ja: we dachten ook dat DigiNotar veilige certificaten uitgaf. Waarmee ik wil zeggen dat de veiligheid in dezen echt een uitdaging gaat worden.
Daarnaast heb ik in mijn rol als parlementariër aan de overkant vaak mijn twijfels geuit over DigiD. Dat is ook hier vorige week ter sprake gekomen door mevrouw Duthler. DigiD is geen sterk systeem, waar wel in toenemende mate door de burger mee gewerkt wordt. Ik heb soms het gevoel dat het kabinet wacht op de e-identificatie, waar veel onderzoek naar gedaan is en wordt. Ik vraag mij echter af of we het ons kunnen veroorloven om te wachten op dat eID dan wel of we niet eerst DigiD moeten versterken, niet alleen omdat het nu al heel lang duurt en we al die tijd met een twijfelachtig systeem werken, maar ook omdat het eID geen tweede DigiD moet worden door haastige spoed en gretige softwareontwikkelaars. Het geldt ook voor de andere dienstverlening die straks gegeven gaat worden door de lokale overheden met de systemen die komen voor de Wmo, de Jeugdwet en andere zaken. Hoe goed gaan deze beveiligd worden?
Ik rond af. De SP-fractie wil graag groen licht geven aan dit wetsvoorstel, maar ik hoor graag de verzekering van het kabinet dat eerst de pilots gedegen worden afgerond en dat dan via een centrale aanpak en regie de invoering tot stand zal komen.