Verslag van de vergadering van 11 april 2023 (2022/2023 nr. 26)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 17.08 uur
De heer Lucas Vos i (VVD):
Voorzitter. Ik had mijn bijdrage namens de VVD-fractie kunnen beginnen met het slaan van een brug naar Groningen door te zeggen hoe ontzettend ik genoten heb van mijn studententijd in Grunnen, Stad en Ommeland, waar ik me voor altijd aan verbonden voel. Het Groningse volkslied is het enige provinciale volkslied dat ik uit mijn hoofd ken. Sterker nog, ik heb het vorig weekend nog luidkeels gezongen met mijn jaarclub Ugly Duck, genoemd naar het fameuze restaurant in de Zwanestraat. Of ik had kunnen vertellen hoe ik vier jaar lang ben afgereisd met de trein naar Delfzijl als commissaris van de mooie Koninklijke Wagenborg en soms verbleef in Hotel Ekenstein bij Loppersum. Ik had zelfs kunnen vertellen over mijn familie van vaderskant, herenboeren uit Usquert, waar ik als kind geregeld kwam.
Maar ik dacht bij mezelf: nee, dat is het laatste waar Groningers behoefte aan hebben. Actie, actie, actie en wel nu: dat is wat de Groningers willen. Maar vaak doen wij, politici — ik weet het — vervolgens het tegenovergestelde of wij halen er vele onderwerpen bij die niet rechtstreeks gaan over het onderwerp waarover we het hebben. Of, zoals mijn collega-VVD-senator Caspar van den Berg het zo mooi omschreef in het NRC-artikel net na de verkiezingen, wij nemen na een kiezersopstand wel de retoriek van boze burgers over, maar laten inhoudelijk alles bij het oude. Je hijst de boze burger dan op het schild met allemaal mooie oneliners, maar laat het vervolgens na om in de lagen daaronder te gaan graven naar wat nou eigenlijk de beleidsopgaven zijn waar het hier om gaat. In mijn eigen niet-hooglerarenbewoordingen schaar ik snelheid ook onder deze vlijmscherpe analyse.
Laten we heel helder zijn, wat de VVD betreft hadden het wetsvoorstel en de novelle gehamerd mogen worden toen ze voorlagen op 14 maart. Nu zal dit pas op 18 april ter stemming komen in onze Kamer en ik garandeer u, meneer de voorzitter … Nu ja, "garanderen" is misschien een groot woord, maar beide voorstellen worden aangenomen. Dat zijn dus vijf weken vertraging. Sterker nog, wat de VVD betreft had er al gehamerd mogen worden toen de voorstellen voor het eerst verschenen, op 20 december 2022. Dan hadden we bijna vier maanden gewonnen. Vier maanden voor de Groningers, die schreeuwen om actie, actie, actie en niet om wachten, wachten, wachten.
In de optiek van de VVD moet de Eerste Kamer eens goed kijken naar de snelheid waarmee wij wetten behandelen. Hoe makkelijk iets wordt doorgeschoven naar een volgende keer, omdat iemand niet aanwezig is of omdat vragen niet klaar zijn. Volgens ons is dit ook weer een puzzelstukje in het antwoord waarnaar wij allen de laatste weken op zoek zijn: het antwoord op de vraag hoe wij de afstand verkleinen tussen Den Haag en de rest van Nederland. Ik sluit me ook aan bij de woorden van de heer Pijlman: ik vind het fantastisch hoe de staatssecretaris dat doet in Groningen.
Ik dwaal af, meneer de voorzitter. Zoals gezegd, staat de VVD achter de voorliggende voorstellen en achter het beleid van de staatssecretaris. We zullen dan ook voor beide wetten stemmen. Hoewel er nog veel te doen is, zit er de laatste tijd echt wel schot in de schadeafhandelingen en ook in het versterken van gebouwen. Zo wordt in het rapport Groningers boven gas opgetekend dat de provincie Groningen het modernste scholenbestand van Nederland heeft. Dat is goed nieuws.
De heer Otten i (Fractie-Otten):
Ik hoorde u net complimenten geven aan de huidige staatssecretaris en daar sluit ik me bij aan, maar laten we even iemand niet vergeten die een hele grote verantwoordelijkheid draagt voor dit fiasco, namelijk uw partijgenoot Wiebes. Die heeft hier een behoorlijke puinhoop aangericht. Hoe kijkt u als VVD terug op het optreden van uw eigen minister, die vele jaren lang niet in staat is gebleken dit op te lossen?
De heer Lucas Vos (VVD):
Volgens mij is dit nou precies wat ik bedoel: er worden allerlei onderwerpen bij gehaald, maar daar gaan deze voorstellen niet over. Ik zal wel antwoorden. Ik ben het in het geheel niet eens met uw analyse. Het is minister Wiebes geweest die gezegd heeft: we gaan de gaskraan dichtdraaien, omdat we Groningen nú moeten beschermen. Ik geloof dat u en ik daar anders in zitten. Dan heb ik het over de toekomstige gaswinning.
De heer Otten (Fractie-Otten):
Wij zijn niet voor het dichtdraaien van de gaskraan, maar wel voor het royaal opendraaien van de schadevergoeding, en wij denken dat het een het ander niet uitsluit. Maar goed, dat laatste, dus die schadevergoeding, is dus niet gebeurd. Dat hebben we nu al bij alle sprekers kunnen constateren. Ik denk dus dat de VVD hier toch een belangrijke verantwoordelijkheid draagt voor de hele situatie waarin we nu beland zijn in Groningen.
De voorzitter:
En dat is uw vraag?
De heer Otten (Fractie-Otten):
Ja.
De heer Lucas Vos (VVD):
Ik hoorde de vraag niet precies, maar dat er een goede schadevergoeding moet komen, ben ik helemaal met de heer Otten eens. Ja.
In het ontwerpbesluit tot wijziging van de Tijdelijke wet Groningen in verband met de afstemming tussen de uitvoering van de versterking en de vergoeding van de schade ziet de VVD dan ook goede elementen. We zien het advies van de Raad van State ook als positief. De raad stelt daarin eigenlijk dat het ontwerpbesluit grotendeels gelijk is aan het samenwerkingsconvenant tussen de NCG en het IMG. Het werkt dus al zo in de praktijk.
Ook de novelle die betrekking heeft op het in eigen beheer nemen van de voorbereidingen van de versterkingsoperatie en het vergoed krijgen van ondersteuning bij een schade- en/of versterkingstraject, waarbij de kosten door de NAM gedragen worden, beoordelen wij als positief.
Wel ziet de VVD dat dit niet per se de uitvoering eenvoudiger maakt. Dat is bijzonder, want de novelle heet Verbetering uitvoerbaarheid. Wij zien als groot voordeel echter dat de Groninger meer eigen regie kan nemen, en we hebben er alle vertrouwen in dat de staatssecretaris samen met het IMG en de NCG zal waken voor een goede uitvoering.
Vertrouwen. De heer Pijlman refereerde er ook al aan. Wat een mooi woord. Het is iets waaraan het ons vaak ontbreekt in ons mooie Nederland. Het brengt mij ook bij het rapport Groningers boven gas, waar velen van ons vandaag toch even aan refereren hoewel het debat daar vandaag niet over gaat, zeker ook in het licht van de reactie van het IMG, dat concrete voorstellen doet om schadeherstel en versterking te versnellen, alsmede de eis van 30 miljard euro van de provincie als aflossing van de ereschuld.
Op de laatste pagina van boek 1 van het rapport — ik heb ook niet alles gelezen, maar wel het hele eerste boek — staat voor mij eigenlijk de hoofdconclusie: er werd over hen gepraat, niet met hen. En "hen" staat hier voor de Groningers. Dat brengt mij weer even terug naar mijn eigen maidenspeech, die in het teken stond van het parlementaire onderzoeksrapport Gelijk recht doen. Daarin heb ik bijna dezelfde woorden aangehaald: niet over ons zonder ons. In die titel "Gelijk recht doen" stond het woord "gelijk" voor "hetzelfde". Niet discrimineren dus, en iedereen hetzelfde behandelen. In het kader van het afhandelen van de schade, de versterkingsoperatie én het zo broodnodige toekomstperspectief voor de Groningers roep ik deze Kamer op om óók gelijk recht te doen, maar dan "gelijk" in de betekenis van "meteen". Het rapport en de aanbevelingen van het IMG zullen namelijk geheid leiden tot nieuwe veranderingen in de Tijdelijke wet Groningen, en hopelijk inderdaad ook tot de verdere debureaucratisering van het hele proces. Ik wens ons dus, naast een meer menselijke, makkelijke en milde aanpak, vooral een snellere aanpak, maar niet minder precies natuurlijk, voor het volk van loug en stad.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Vos. Dan geef ik nu het woord aan mevrouw Gerkens van de fractie van de SP.