Verslag van de vergadering van 25 mei 2021 (2020/2021 nr. 38)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 11.42 uur
De heer Otten i (Fractie-Otten):
Voorzitter. Van "too little, too late" naar "too late, too much". Dat is de kernachtige samenvatting van de corona-aanpak van het kabinet-Rutte en van minister De Jonge. De voorgenomen Tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen is daar het zoveelste voorbeeld van.
Toen Nederland in de zomer van 2020 massaal moest gaan testen, was het testbeleid een chaos en ging minister De Jonge op vakantie. Terwijl het vuur voor de tweede en derde golf smeulde, ging onze nationale brandweercommandant ervandoor, denkend dat de brand bedwongen was. Tóén had het kabinet voorbereidingen moeten treffen voor de testsamenleving, en niet nu, een jaar later. Deze testwet is nu mosterd na de maaltijd. Wat er nu moet gebeuren, is het vaccinatiebeleid versnellen om het virus zo snel mogelijk onder controle te krijgen. Veel tijd is verdaan met typisch Nederlands geneuzel over wie eerder een prik mocht hebben, en hoe het allemaal binnen de stroperige, onwerkbare polderstructuur en via de huisartsen ingepland moest worden. Dat had natuurlijk veel grootschaliger en daadkrachtiger aangepakt moeten worden. Daarmee is erg veel kostbare tijd verloren gegaan, tijd waarin mensen niet beschermd zijn en waardoor het coronavirus zich onnodig verder heeft kunnen verspreiden.
In de zomer van 2020 had vol op het plannen van het vaccinatiebeleid ingezet moeten worden, en had de stroperige polderstructuur, die ten enenmale ongeschikt is om de coronacrisis daadkrachtig aan te pakken, effectief gestroomlijnd moeten worden. Dat is iets waar GGD-chef Rouvoet eindelijk, na ruim een jaar, nu blijkbaar achter is gekomen, gezien zijn betogen in de media vandaag.
In de zomer van 2020 verloor het kabinet de strijd met het coronavirus, zei ik al in oktober vorig jaar bij de behandeling van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19, die tijdelijke wet die het kabinet ook vandaag weer wil verlengen. Zo zie je maar, tijdelijke maatregelen duren het langst. Dat is iets waar onze fractie ook vele malen voor gewaarschuwd heeft. Onze fractie heeft vorig jaar tegen deze tijdelijke wet gestemd omdat deze niet proportioneel is en ook niet de rol van deze Eerste Kamer voldoende waarborgt. Wij zullen nu dan ook tégen de verlenging van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 stemmen.
Voorzitter. Dit kabinet en deze minister ontbreekt het aan gevoel voor timing, overzicht en intuïtie. Het is het kabinet helaas niet gegeven om vooruit te denken en proactief te handelen. Dat heeft de coronacrisis wel erg pijnlijk duidelijk gemaakt. De piloot van de crisis zit in de coronacockpit als een wilde op allerlei knopjes te drukken. "Wat zou er gebeuren als ik op het knopje "coronamelder" druk? Hm, er gebeurt helemaal niks, dus laat ik eens op de knop "testwet" drukken." Het vliegtuig begint alle kanten op te stuiteren, de passagiers grijpen massaal naar de kotszakjes, maar de minister vindt het allemaal prachtig en gaat doodleuk op de ingeslagen koers verder. En de coalitie, gesteund door de fractie van GroenLinks die tegenwoordig werkelijk door elke hoepel van het kabinet springt om maar te mogen meeregeren, gaat er tegen beter weten in mee akkoord.
Waar is hier het voortschrijdend inzicht? De coronasituatie verandert van dag tot dag. We moeten niet doorgaan met een ondoordachte en onlogische wet omdat het kabinet nu eenmaal aan dit wetgevingsproject is begonnen. Het doet denken aan een piloot die koste wat kost en tegen beter weten in de landing door wil zetten terwijl de copiloot zegt: zou je dat nou wel doen? Mij bekruipt steeds meer het gevoel alsof we naar een aflevering van Aircrash Investigation zitten te kijken. De piloot vliegt te langzaam en te laag, drukt op de verkeerde knopjes en verliest steeds meer de controle over het vliegtuig. Als kijker zit je te wachten op de onvermijdelijke crash. Laten we hopen dat het eindigt met een buiklanding en dat de passagiers op tijd met de schrik vrijkomen.
Voorzitter. Deze Tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen brengt ook een miljard euro aan kosten met zich mee voor de zogenaamde testsamenleving. Dit gratis belastinggeld wordt uitgedeeld door een speciaal daarvoor in het leven geroepen stichting, die dat ook nog eens naar geheel eigen inzicht kan doen en niet onderworpen is aan democratische controle. Dit is Sywert on Steroids. Er hebben zich dan ook al meteen allerlei handige lieden gemeld die denken: als de overheid geld uit het raam gaat smijten, dan gaan wij wel klaarstaan om het op te rapen. We hebben de berichten in de kranten kunnen lezen over allerlei dubieuze testbedrijven die nu als paddenstoelen uit de grond schieten.
Laat het duidelijk zijn: wij zijn zeker niet tegen het uitgeven van veel geld om de coronacrisis te bestrijden, maar doelmatigheid moet daarbij wel vooropstaan. Onze fractie heeft de wonderlijke gang van zaken rond de 100 miljoen voor de ongebruikte, afgekeurde mondkapjes van Sywert van Lienden dan ook met grote interesse gevolgd. Bijzonder knap hoe deze CDA-charlatan met zijn kompanen onder het mom van liefdadigheid tientallen miljoenen heeft op weten te strijken. Hoeveel is er eigenlijk aan Sywerts strijkstok blijven hangen, vraag ik aan de minister van VWS. Maar de oorzaak van dit fiasco ligt natuurlijk vooral bij de verantwoordelijke bewindspersonen. Eerst werden de aanwezige mondkapjes naar China gestuurd en daarna werd in het wilde weg en in blinde paniek maar van alles aangekocht. Er liggen nu elf pakhuizen vol met ongebruikte mondkapjes en hulpmiddelen, ter waarde van ruim 1 miljard euro, die binnenkort vernietigd moeten worden. Misschien kunnen we deze dure mondkapjes verbranden voor energieopwekking in plaats van onze bomen daarvoor te gebruiken via biomassa. Dan doen we toch nog iets duurzaams met deze hulpmiddelen.
Voorzitter. Vorige week sloeg president Arno Visser van de Algemene Rekenkamer alarm over de ruim 5 miljard die is uitgegeven door het ministerie van VWS en die niet verantwoord kan worden bij het ministerie van minister De Jonge. Het blijkt dat dit probleem al langer speelt bij het ministerie van VWS, maar door de coronacrisis en de enorme bedragen die daarmee gemoeid zijn, komen deze zaken nu op schrikbarende wijze aan het licht.
Wij vrezen dan ook dat de gang van zaken rondom de kersverse CDA-miljonair Van Lienden nog maar een tipje van deze financiële ijsberg is. De Algemene Rekenkamer constateerde ook dat het toezicht van het ministerie van Financiën op het ministerie van VWS niet afdoende is. Daarom wil onze fractie dat minister De Jonge per direct onder curatele wordt gesteld om nog meer geldverspilling te voorkomen. Dat kan op basis van de Comptabiliteitwet. Artikel 7.23 van de Comptabiliteitwet bepaalt namelijk dat de Algemene Rekenkamer op verzoek van elk van de Kamers der Staten-Generaal een onderzoek kan instellen. Daarom dienen wij dan ook al in eerste termijn een motie hierover in, die ik nu graag wil voorlezen.
De voorzitter:
Door de leden Otten en De Vries wordt de volgende motie voorgesteld:
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,
overwegende dat er door het ministerie van VWS miljarden worden uitgegeven aan allerlei maatregelen verband houdende met de coronacrisis;
constaterende dat de Algemene Rekenkamer onlangs concludeerde dat het ministerie van VWS het afgelopen jaar 5,1 miljard euro belastinggeld op onrechtmatige wijze heeft uitgegeven aan coronamateriaal zoals mondkapjes en testen;
overwegende dat de Tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen voorziet in forse bedragen aan extra belastinggeld om een testsamenleving te creëren;
verzoekt de Algemene Rekenkamer op grond van artikel 7.23 van de Comptabiliteitswet op korte termijn een onderzoek in te stellen naar de doelmatigheid en de rechtmatigheid van de uit te geven bedragen direct of indirect verband houdende met de Tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen,
en gaat over tot de orde van de dag.
Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.
Zij krijgt letter BG (35526, 35807).
De heer Otten (Fractie-Otten):
Tot slot zou onze fractie het kabinet willen oproepen om de vaccinatiebereidheid omhoog te krijgen, de voorlichting aan de bevolking te verbeteren en de confrontatie aan te gaan met allerlei antivaxers en complotdenkers, en dit niet alleen aan de Belgische viroloog Marc van Ranst over te laten.
Voorzitter. Wij zien uit naar de beantwoording van de zijde van het kabinet en wensen de heren Karakus en Keunen alvast veel succes met hun maidenspeech.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Otten. Dan geef ik het woord aan de heer Van Dijk namens de fractie van de SGP.