De Eerste Kamer debatteerde maandag 21 februari met minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de goedkeuring van de vierde verlenging van de geldingsduur van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19. De Kamer stemt over verzoek van Fractie-Otten dinsdag 22 februari hoofdelijk over het wetsvoorstel en over een motie van senator Otten. Ook wordt er gestemd over een motie van senator De Boer, bij zitten en opstaan.
Het wetsvoorstel regelt de goedkeuring van de vierde verlenging van de geldingsduur van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 (Twm) met drie maanden van 1 december 2021 tot 1 maart 2022. De Twm bevat de maatregelen in het kader van covid-19. Deze wet (of onderdelen daarvan) kan steeds met drie maanden verlengd worden. De onderdelen waarvan de geldingsduur niet wordt verlengd vervallen dan. De verlenging gebeurt met een koninklijk besluit.
Nadat het koninklijk besluit is genomen, moet de verlenging via een goedkeuringswet worden goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer. In de Tweede Kamer is bij de behandeling van de vierde verlenging een amendement aangenomen dat het wetsvoorstel dusdanig aanpast naar de Wet wijziging verlengingssystematiek en goedkeuring vierde verlenging geldingsduur Tijdelijke wet maatregelen covid-19 dat er in plaats van toestemming achteraf, toestemming vooraf van de Staten-Generaal nodig is.
Dat laatste punt is al langer een onderwerp van debat tussen de Eerste Kamer en het kabinet en kwam ook maandag in het debat uitvoerig aan bod. Een groot deel van de Kamerfracties vond het gewijzigde wetsvoorstel een stap in de goede richting maar vroeg het kabinet niet te lang te wachten met een permanente wet die de huidige tijdelijke voorziening vervangt. Andere fracties waren van mening dat de verlengingen al te lang duurden en riepen op tot directe intrekking van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19. Minister Kuipers zei dat het kabinet in maart 2022 met een langetermijnplan komt. Hij zegde toe dat daarin ook zal worden ingegaan op een wet die ter vervanging van de Twm en vooruitlopend op de herziening van de Wet publieke gezondheid kan komen.
Er werden in het debat twee moties ingediend.
De motie-De Boer c.s. spreekt uit dat de vijfde verlenging van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19, die de periode 1 maart 2022 tot 1 juni 2022 betreft, door deze Kamer slechts dan kan worden goedgekeurd mits in het licht van een ongewijzigd gunstig beloop van de pandemie de verlenging zich beperkt tot basismaatregelen zoals afstand, mondkapjes en hygiëne en daarnaast de hoofdlijnen van een definitieve wetgeving bekend zijn, en roept de regering op hier rekening mee te houden.
De motie-Otten c.s. verzoekt de regering om de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 zo spoedig mogelijk en uiterlijk per 1 maart 2022 in te trekken, overwegende dat de coronasituatie inmiddels onder controle is, aangezien de ziekenhuis en ic-opnamen zeer beperkt en beheersbaar zijn geworden. Minister Kuipers ontraadde de motie. Op verzoek van de indiener wordt dinsdag 22 februari hoofdelijk over deze motie gestemd.
Tijdelijke grondslag kan verdwijnen
Senator De Boer (GroenLinks) sprak mede namens de fracties van VVD, CDA, PvdA, ChristenUnie, 50PLUS en OSF. Ze zei dat het kabinet ondanks alle goede bedoelingen niet in staat is geweest de Eerste Kamer nu al zeggenschap te geven, laat staan bepalend te laten zijn. Ze zei waardering te hebben voor de inzet van de Tweede Kamer om via een zware voorhangprocedure de zeggenschap van beide Kamers enigszins te regelen. De noodzaak voor grondrechtbepalende maatregelen was tot voor kort aanwezig, maar nu niet meer, aldus De Boer. De Twm is een tijdelijke wet. Daarom moeten niet alleen de tijdelijke coronamaatregelen worden afgeschaft, maar kan ook de tijdelijke grondslag verdwijnen. De verlenging zou dan ook niet voor alle maatregelen moeten gelden, maar alleen voor bijvoorbeeld de maatregelen die vanaf 25 februari niet komen te vervallen, besloot De Boer.
Stem verlenging Twm weg
Senator Van Hattem (PVV) zei dat de snelste weg om van de huidige in zijn ogen onnodige maatregelen af te komen is om deze verlenging weg te stemmen. Het kabinet wil de Twm steeds verlengen totdat de Wet op de publieke gezondheid is gewijzigd. Ook de huidige minister van VWS blijft inzetten op de tijdelijke maatregelen in de 'gereedschapskist'. Van Hattem vroeg wanneer de volksgezondheid nu echt eens op de eerste plek komt. Er moet worden ingezet op uitbreiden van ic-bedden, zei hij. Hij wees verder op de door de Eerste Kamer aangenomen motie-Van Hattem die de regering verzoekt vooraf toetsbare indicatoren te geven ter onderbouwing van maatregelen. Deze motie heeft de regering nog steeds niet uitgevoerd. Van Hattem vroeg of de minister een wetenschappelijke onderbouwing kon geven voor de te nemen maatregelen binnen de Twm, en of deze onderbouwing gesteund wordt door het OMT. Hij wilde verder weten waarom de minister het onderscheid niet maakt tussen patiënten die mét of patiënten die dóór corona zijn opgenomen. Tot slot wilde hij weten waarom de minister per se vasthoudt aan verlengen van de Twm met drie maanden.
Trek de Twm nu in
Senator Otten (Fractie-Otten) zei dat het goed was dat iemand met kennis van zaken minister van VWS is geworden. Volgens Otten is de Twm, ook wel spoedwet, disproportioneel en moet de wet niet in de ijskast, zoals het kabinet zegt, maar in de afvalbak. Het kabinet wil de spoedwet nu in de ijskast zetten omdat je nooit weet wanneer je hem weer nodig hebt, zei Otten. Er is volgens hem te veel een klimaat ontstaan dat als je voor vaccinatie bent, je ook geacht wordt voor allerlei maatregelen te zijn. Hij zei dat er nu dringend behoefte is aan een wat meer genuanceerde aanpak. Daarbij is de spoedwet volgens Otten een stukje slechte wetgeving waarbij de Eerste Kamer zichzelf buiten spel heeft gezet. Hij wees verder op een eerdere motie van hem die de regering oproept om een Chief Medical Officer aan te stellen. Hij was verheugd dat deze optie ook in het coalitieakkoord staat en vroeg de minister hoe het staat met de voortgang. Hij concludeerde dat de Twm nu moet worden ingetrokken, omdat we er anders misschien nooit vanaf komen.
Tijdelijk hoort tijdelijk te blijven
Senator Janssen (SP) zei dat de inbreuk op de grondrechten geen dag langer mag duren dan strikt noodzakelijk. Hij vroeg wanneer de minister voornemens is om de Twm in te trekken. Ook wilde hij weten wat er nog overblijft aan maatregelen per 1 maart a.s. - de dag waarop de vierde verlenging van de Twm afloopt - nu veel maatregelen komen te vervallen. Acht de minister het nu wel mogelijk om vooraf een verlenging in te dienen, vroeg Janssen. Het is volgens hem verwijtbaar dat de goedkeuring van de verlengingen tot nu toe steeds op het allerlaatste moment is ingediend. Een tijdelijke wet hoort tijdelijk te blijven. Er moet nu een einde aan komen, besloot Janssen zijn betoog.
Vermenging wetssystematiek en verlenging Twm ongewenst
Senator Nicolaï (PvdD) vroeg waarom de wijziging in de wetssystematiek en de zeggenschap van het parlement door het amendement van de Tweede Kamer niet gewoon opgepakt en besproken is. Hij wees erop dat het amendement tijdens het debat in de Tweede Kamer ook niet ontraden is door de minister. Nicolaï zei grote aarzeling te hebben bij de verlenging van de Twm en de gewijzigde systematiek. Het is lastig omdat er nu eigenlijk twee wetsvoorstellen in een samenkomen. Ben je echt tegen de één, dan kun je die alleen tegenhouden door tegen beide voorstellen (wijzigen van de systematiek en de verlenging van de Twm) te stemmen, en andersom. Hij achtte dat geen goede zaak. Nicolaï haalde ter onderbouwing van zijn opvatting de eerder door de Eerste Kamer op een ander terrein aangenomen motie-Hoekstra waarin de regering wordt gevraagd geen gezamenlijke behandeling van eigenstandige wetten aan het parlement voor te leggen. Bovendien is er voor de in het wetsvoorstel aangebrachte wijziging geen advies uitgebracht door de Raad van State.
Verlenging korter dan drie maanden
Senator Van der Voort (D66) stelde dat de wisseling van bewindspersonen het mogelijk maakt stappen te zetten om de tijdelijke wetgeving om te zetten naar permanente wetgeving. Wat betreft de Twm zei Van der Voort dat zijn fractie instemt met de verlenging. Evalueren is volgens hem op een ander moment aan de orde. Hij vroeg of de minister bereid is de Twm terug te brengen tot louter een aantal noodzakelijke maatregelen, waarbij de systematiek van 3G afvalt. Ook vroeg hij of de minister misschien bereid is de Twm voor een kortere termijn dan drie maanden in te dienen. De tijd is rijp om naast een langetermijnbeleid voor covid-19 ook met een langetermijnvisie voor de bestrijding van pandemieën te komen.
Geen noodzaak meer voor Twm
Senator Nanninga (Fractie-Nanninga) vroeg zich af of de maatregelen onterecht zijn geweest de afgelopen maanden als de Kamer nu tegen de verlenging van de Twm stemt. Ze stelde vast dat het parlement nog wel even aan de zware nahangprocedure vastzit, nu morgen in het Staatsblad de vijfde verlenging wordt gepubliceerd. Ze vroeg de minister wat het kabinet eigenlijk van de Eerste Kamer verwacht: dat we de verlenging steunen, omdat het anders te veel gedoe oplevert, ondanks dat het eigenlijk niet meer nodig is? Volgens Nanninga is er geen noodzaak meer voor de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 en haar fractie zal de verlenging dan ook niet steunen.
Beantwoording minister Kuipers: verlenging blijft nodig
Minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zei dat het nog volstrekt onduidelijk is hoe het virus zich de komende tijd zal ontwikkelen en dat het kabinet daarom opnieuw spreekt van een verlenging van de Twm. In maart komt het kabinet met de langetermijnaanpak. Hij noemde een paar componenten uit de aanpak, zoals preventie door eventuele hernieuwde vaccinatie en een boost, ter bescherming van de ernstig zieken. Ondertussen wordt er dinsdag 22 februari een wetsvoorstel voor een vijfde verlenging van de Twm in het Staatsblad gepubliceerd, zo zei de minister in het debat.
Over de juridische grondslag van de Twm zei Kuipers dat ook in de komende periode maatregelen onverhoopt nodig kunnen zijn. Het kabinet heeft nu gekozen voor versoepelen, in een vrij korte tijd. Kuipers zei dat hij niet kan garanderen dat het in de komende maanden niet meer nodig zal zijn om nog een andere afweging te maken. Volgens Kuipers kan de Twm in theorie met een kortere periode dan drie maanden worden verlengd, maar praktisch is het niet goed mogelijk.
Deel dit item: