Verslag van de vergadering van 19 januari 2021 (2020/2021 nr. 20)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 22.08 uur
De heer Van der Linden i (Fractie-Van Pareren):
Voorzitter. Allereerst complimenten voor de gepassioneerde procesbegeleiding door de initiatiefnemer. Dank ook aan de minister voor de adviserende rol. Meneer Raven, gefeliciteerd met uw maidenspeech. U weet uw debuutwedstrijden wel uit te kiezen.
De uitkomstdrempel, dat is toch waar het eigenlijk om gaat. Is die haalbaar? De initiatiefnemer denkt dat dit wel het geval is bij Tweede Kamerverkiezingen. Dat denken wij ook, maar ik wil wel wat kanttekeningen plaatsen bij een aantal argumenten dat daarvoor werd genoemd. De initiatiefnemer, de heer Van Raak, zei: meestal is de beginperiode van een kabinet niet een periode met veel wetten. Pardon? De afschaffing van het raadgevend referendum is er bliksemsnel doorheen gegaan. Het zou er juist voor kunnen zorgen dat dit alleen maar sneller gaat gebeuren. Bij een nieuwe kabinetsformatie, wetende dat eerst het zuur komt en dan het zoet, wordt dan nog meer dichtgetimmerd aan de voorkant, waarna gelijk snel wetgeving wordt ingevoerd, om vervolgens te kunnen zeggen: we gaan niet tot nieuwe verkiezingen wachten om zo'n grote wet te laten toetsen. Daar zijn we dus toch wel sceptisch over.
Dan het debat zelf. Er is brede steun voor het referendum zelf, voor het instrument. Is de reparatie van de uitkomstdrempel mogelijk? Dat is wel wenselijk. Heel veel leden van deze Kamer willen dat. Is het haalbaar qua tijd? Dat is de vraag. Is het haalbaar qua politiek? Ik denk dat het ook nog een belangrijk punt is bij de novelle, hoe dat precies werkt qua tijd. Is dat iets wat heel snel kan of is dat iets wat maanden op zich laat wachten? Hoe snel is dat mogelijk als iedereen zijn schouders eronder zet?
Steun in de Eerste en Tweede Kamer. We hebben het hier wel over rechtsstatelijkheid en het maken van eigen afwegingen, maar de uitkomstdrempel is gewoon een zeer politieke keuze. Het valt op dat partijen die intrinsiek tegen het referendum zijn, toch ook nog andere argumenten aanvoeren van technische aard, versus een aantal partijen die intrinsiek voor het referendum zijn en het amendement waar het om gaat in de Tweede Kamer hebben gesteund.
De heer Dittrich i (D66):
Ik zou de heer Van der Linden iets willen vragen over die novelle. Het is een wetsvoorstel, dus het gaat ook naar de Raad van State voor advisering. Denkt u dat dit echt allemaal voor medio februari geregeld kan zijn?
De heer Van der Linden (Fractie-Van Pareren):
Ik denk het wel, want alle inhoudelijke bespiegelingen daarover zijn volgens mij inmiddels wel bekend. Het gaat gewoon om de hoogte van de drempel. Het staat ook in het rapport van de commissie. Alles is daarover wel gewisseld. Het gaat eigenlijk meer om de politieke keuze. Dus ik denk dat de impact van een Raad van State-afweging niet meer zo belangrijk is in dit proces.
De vraag is: wie zijn gevoelig voor die aanpassing in de Tweede Kamer? Het is eigenlijk maar een beperkt aantal partijen waar dit zou kunnen spelen. De VVD, het CDA en de SGP hebben zeer duidelijk aangegeven dat zij toch überhaupt tegen het referendum zijn. D66, de ChristenUnie en 50PLUS hebben het amendement en het referendum gesteund in de Tweede Kamer, terwijl de andere partijen uiteindelijk ook tegen het voorstel hebben gestemd. Die drie partijen hebben dus volgens mij de sleutel in handen om te kijken of die route überhaupt begaanbaar is.
Voorzitter. Volgens mij moeten we het hier ook niet te ingewikkeld maken. Volgens mij kan de initiatiefnemer, gesteund door een aantal collega's en ambtsgenoten hier, vanavond of morgen bij die drie partijen in de Tweede Kamer informeren of zij bereid zijn om hun beslissing nog eens te heroverwegen. De beraadslaging kunnen ze nakijken. De rapporten van de experts hebben ze ongetwijfeld al tot zich genomen. Er kan gesproken worden. Dat kan volgens ons supersnel. Dan weten we ook gelijk waar we aan toe zijn. Als zij resoluut zeggen: "Nee, dat doen we niet. Al die heroverwegingen, daar beginnen we niet aan", dan weten we ook gelijk dat die route dicht is.
Volgens mij spelen er nu nog drie onzekerheden. Eén: hoe werkt de novelle technisch en qua tijd? Hoe snel kan dat gaan? Kan het geitenpaadje van de heer Kox? Hoe werkt dat? En: wat is de politieke afweging van die drie partijen, ChristenUnie, D66 en 50PLUS, in de Tweede Kamer? Zijn zij bereid tot heroverweging? Dat zijn de drie onzekerheden waar we nu mee te maken hebben.
Die onzekerheden zijn snel op te lossen. We krijgen een toelichting op hoe het met de novelle werkt. Daar ben ik eigenlijk wel benieuwd naar. Ik vraag aan de minister hoe dat nu precies werkt. Wordt het dan aangehouden en komt het dan inclusief novelle terug? Hoe werkt zo'n novelle technisch in relatie tot het voorliggende voorstel? Aanhouden en dan later alsnog stemmen? Over het geitenpaadje van de heer Kox krijgen we een brief. De politieke keuze is een kwestie van nu, vanavond of morgen de telefoon pakken, bij elkaar gaan zitten en zeggen: jongens, gaan we hier nog wat aan veranderen, ja of nee? Dan weet de Eerste Kamer ook waar ze aan toe is. Ik denk dat we daar volgende week met elkaar mee door moeten.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van der Linden. Dan is ten slotte het woord aan de heer Raven namens de OSF.