Plenair Gerbrandy bij behandeling Pakket Belastingplan 2020



Verslag van de vergadering van 9 december 2019 (2019/2020 nr. 11)

Status: gecorrigeerd

Aanvang: 22.29 uur


Bekijk de video van deze spreekbeurt

De heer Gerbrandy i (OSF):

Dank u wel, voorzitter. Natuurlijk eerst de felicitaties aan collega Geerdink met haar inhoudelijk goede speech. Van een fiscaliste kun je dat verwachten en dat ben ik helaas niet. Maar goed, in mijn fractie ben ik de meest deskundige, vandaar dat ik hier sta.

Ik heb drie vragen voor de staatssecretaris. Het gaat in Nederland goed, maar gaat het goed voor iedereen? Er is nog steeds een grote kloof tussen rijk en arm. Het SCP heeft gekeken en geconstateerd dat bijna een miljoen huishoudens in Nederland onder de armoedegrens leven, niet veel meer dan toereikend in ieder geval, en 600.000 mensen onder de grens van de basisbehoeften. Heeft iemand in deze Kamer ooit een maand moeten leven in een gezin met twee kinderen onder €2.000? Ik denk het niet. Nog schrijnender in dit welvarende land is dat 9% van de kinderen — dat zijn er 300.000 — in armoede leeft. Is dat de laatste jaren verbeterd? Nee. In de periode 2013 tot 2018 is het met 10% gestegen als we over kinderen spreken.

Ik wil graag in een kleine reflectie mondiaal kijken; dat past in het thema rijk-arm. Wist u dat de 26 rijkste mensen meer vermogen hebben dan de halve wereldbevolking aan de onderkant, dat zijn 3,8 miljard mensen? Wist u dat Oxfam Novib gekeken heeft hoe mensen in deze wereld leven en dat 10% van de wereldbevolking minder dan 1,90 dollar per dag te besteden heeft? Schrijnend! Wij zijn een onderdeel van onze wereld. Ik kom tot mijn punt, staatssecretaris en voorzitter.

Ook onze Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid waarschuwde tegen te grote verschillen. Dat geeft maatschappelijke onrust en het vertrouwen in de overheid en de politiek raakt weg. Nederland — ik wist niet wat ik zag — behoort tot de top 5 van belastingparadijzen in de wereld. 10% van de wereldwinsten wordt door Nederland weggesluisd. Mijn fractie staat 100% achter de maatregelen die deze regering wil nemen. En ze kan nog meer doen. Het is net ook door de heer Van Apeldoorn heel duidelijk gezegd. De ginicoëfficiënt — dat is de uitdrukking van het vermogen — is in Nederland de hoogste van de wereld, net na de Verenigde Staten. U zei 0,8, ik heb gelezen 0,9. Bij de inkomens is het in Nederland wat beter, dat is 0,3. Die verhoudingen liggen dus beter.

Wist u dat sinds 1977, 40 jaar geleden, de koopkracht voor de tien minst verdienende huishoudens met 30% is teruggelopen en dat de hoge inkomens plus 6% tot plus 23% hebben gekregen? De middellangetermijnraming door het CPB voorspelt dat ook in de toekomst, 2022 tot 2025, de lasten voor burgers en gezinnen gaan oplopen en dat die van bedrijven en particuliere kapitalen omhoog gaan. Het vermogensverschil is in Nederland gigantisch. 60% van de armste huishoudens heeft 1% en 10% van de rijkste heeft 50% van alle vermogen. En nou stop ik ermee, maar ik wil hier de sfeer naar voren brengen waar ik het niet mee eens ben. Ik kom zo tot de vragen, via de voorzitter.

Het topinkomen was in 1990 30 keer het minimumloon. Je zou zeggen: dat is toch genoeg. Maar nee, in 2013 was het topinkomen 52 keer het minimumloon. Als we zien hoe mensen elkaar fysiek kunnen overtreffen, is dat 1 op 3 tot 1 op 5. De heer Van Wely is zeven keer kampioen geworden met schaken en heeft een rating van 2.800. Ik ben een gewone schaker en ik heb een rating van 1.200. Moet hij dan 52 keer meer verdienen dan ik? Ik zou het niet durven zeggen. Dat doet hij overigens ook niet.

Verschil van inkomen is slecht voor economische groei. Het is ook slecht voor het vertrouwen in ons politiek systeem. De overheid zou een schild moeten zijn voor zwakkeren, een bondgenoot voor de kwetsbaren en de kansarmen. Daarom mijn vraag aan de staatssecretaris. Het minimumloon, die koopkracht, moet omhoog. Dat doet hij nu niet. De middeninkomens, daar ben ik voor, maar het minimumloon moet ook omhoog. De btw moet terug van 9% naar 6%. Dat is voor iedereen een voordeel. Dat kunnen we op een andere manier terughalen. En vooral op gezond eten zou dat absoluut moeten. Dat de btw voor tabak omhoog gaat, is prima. De vier schijven die we hebben in het belastingstelsel kunnen wat mij betreft blijven bestaan. Als de zorgkosten inkomensafhankelijk zijn, gaan de laagste inkomens daar met 4% van profiteren. Dat heeft men uitgerekend. Het eigen risico kan gehalveerd worden. Ik wil graag op deze opmerkingen een reactie van de staatssecretaris.

Voorzitter. Over de Belastingdienst ga ik het kort houden: vereenvoudiging en modernisering. Onze Belastingdienst staat onder druk als inner en verstrekker. Makkelijker kunnen we het niet maken, maar leuker zeker wel. Zes miljoen mensen — ik hoorde net zeven miljoen — krijgen toeslagen. 50 regelingen, een oerwoud, rondpompen, een circus van toeslagen, een fabriek van toeslagen. Ik vraag een onderzoek van de staatssecretaris naar een basisinkomen. Dat zou kunnen in het onderzoek naar de bouwstenen voor een beter belastingstelsel, in ibo 3 of misschien door een staatscommissie die daarnaar kijkt. Dan kunnen we daarin meenemen dat de toeslagen rechtstreeks naar de instellingen gaan, de vlaktaks, de een- en tweeverdieners. Ga dat complex eens bekijken, want het is nu uit de hand gelopen. Dat was de tweede vraag.

De derde vraag gaat over de verhuurderheffing. Ik heb in mijn Algemene Politieke Beschouwingen een motie voorgelegd en onze minister voor Milieu en Wonen heeft gezegd: houd die nog even aan. Ik heb dat gedaan. Zij wilde de draagkracht van woningcorporaties nog bekijken. Vooruitlopend daarop, het is al meer gezegd, maar ik vind dat ik het moet zeggen: in 2013 is er een greep in de kas gedaan van 1,7 miljard, omdat toen de overheidsfinanciën niet in orde waren. Het Rijk wil nu 300.000 woningen gaan bouwen en 75.000 woningen per jaar. De woningcorporaties bouwden 30.000 woningen per jaar en du moment dat de verhuurderheffing kwam, was dat nog 15.000. De helft ging er dus vanaf. Beste mensen, nu geeft ... Voorzitter, moet ik zeggen, nu geeft deze regering een sigaartje uit eigen doos terug aan de corporaties. 10 miljoen in 10 jaar. Ik heb het berekend: dat is 0,5% per jaar van wat er ooit afgenomen is. Mensen, dit kan niet.

Bovendien zorgen de ATAD 1-regels ervoor dat de corporaties volgend jaar 353 miljoen moeten afdragen. De earningsstrippingmaatregel wordt het genoemd. De heer Van Apeldoorn heeft perfect uitgelegd. Dat hoef ik niet te doen in de resterende 40 seconden, maar ik vraag u: ga naar Europa en ga dit gewoon regelen. Dat is mijn derde vraag. Met de onderbouwing van Van Apeldoorn wil ik graag dat u daarnaartoe gaat, want het is niet correct in mijn ogen.

Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel, meneer Gerbrandy. Wenst een van de leden in eerste termijn nog het woord? Dat is niet het geval.

De beraadslaging wordt geschorst.

De voorzitter:

Ik schors de vergadering voor de nacht tot dinsdag 10 december 2019 om 11.00 uur.