Verslag van de vergadering van 2 december 2019 (2019/2020 nr. 9)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 18.31 uur
De heer Dessing i (FvD):
Voorzitter, dank u wel. Herwijnen, een plaats in Nederland waarvan ik tot het jaar 1990 nog nooit had gehoord. In dat jaar trad ik in dienst bij de Rijksluchtvaartdienst waar ik begon met theorielessen ter voorbereiding van mijn opleiding tot assistent-luchtverkeersleider. Tijdens een van deze lessen werd mij geleerd dat het belangrijkste radarstation waar de luchtverkeersleiding toentertijd gebruik van maakte, al sinds 1971 was gelegen in Herwijnen. Dit was vanwege de gunstige centrale ligging en de beste radardekking om het gehele luchtruim van Nederland te bestrijken. Vandaag, 29 jaar later, sta ik hier in de Eerste Kamer en behandelen wij de brief van de staatssecretaris van Defensie. Daarin kondigt zij het besluit aan voor het toepassen van de rijkscoördinatieregeling ten behoeve van het project militair radarstation Herwijnen.
Voorzitter. De aanloop naar dit besluit, het gevolgde traject en de communicatie over dit besluit verdienen volgens de fractie van Forum voor Democratie geen schoonheidsprijs. Het gaat hierbij om vragen die er leven bij omwonenden over het effect van cumulatieve straling na plaatsing van de nieuwe defensieradar. Deze wordt namelijk geplaatst op de locatie van de voormalige burgerluchtvaartradar nabij de huidige weerradar. Hierdoor is de vrees ontstaan dat cumulatie van straling van beide radarbronnen samen boven een acceptabele norm uit zal komen. Tot op heden is onvoldoende gecommuniceerd aan omwonenden hoe Defensie ervoor gaat zorgen dat deze norm niet wordt overschreden. Ook zijn er vragen over eventuele alternatieve locaties voor deze nieuwe radar onvoldoende helder en niet tijdig opgepakt. Het vertrouwen van omwonenden in een goed participatieproces heeft hierbij een aantal deuken opgelopen.
Voorzitter. De rijkscoördinatieregeling is een zwaar instrument dat niet lichtzinnig moet worden ingezet, anders dan in situaties waarin er geen andere mogelijkheid overblijft. Een zorgvuldig participatie- en informatieproces maken onderdeel uit van deze regeling, evenals onderzoek naar effecten voor de volksgezondheid en gedegen onderzoek naar de beoogde locatie en eventuele alternatieve locaties.
Voorzitter. Ondanks het feit dat Defensie de beoogde locatie van de voormalige radar van Luchtverkeersleiding Nederland al in 2006 heeft aangekocht, waardoor een deel van de onrust bij omwonenden is ontstaan, zien wij dat de staatssecretaris inmiddels goede stappen heeft gezet om haar keuze voor de beoogde locatie aan de Kamer uit te leggen en te onderbouwen. Mede hierdoor en, zoals al eerder aangegeven, vanwege de gunstige centrale ligging van de beoogde locatie is de fractie van Forum voor Democratie van mening dat de voorgenomen locatie voor het nieuwe militaire radarstation in Herwijnen een goede keuze is. Maar nog belangrijker, de noodzaak tot snelle vervanging van de huidige sterk verouderde radar in Nieuw-Milligen noopt tot zorgvuldige spoed en is een zaak van nationaal belang, wat op zich al reden genoeg is voor het instellen van een rijkscoördinatieregeling.
De fractie van Forum voor Democratie hecht zeer aan een adequate verdediging van ons nationale luchtruim en wil niet het risico lopen dat verdere vertraging onze nationale veiligheid onnodig in gevaar brengt. Wel willen wij de staatssecretaris vragen of zij kan toezeggen dat bij de toepassing van de rijkscoördinatieregeling metingen zullen worden uitgevoerd om te garanderen dat het feitelijke cumulatieve stralingsniveau na installatie van de Defensieradar de maximale stralingswaarden niet zullen overschrijden. Kan de staatssecretaris daarnaast de onduidelijkheid wegnemen die recent is ontstaan omtrent de vermeende capaciteit van de beoogde radar, die onder de 100 kilowatt zou zijn, in relatie tot het verwachte cumulatieve stralingsniveau?
Voorzitter. Omdat de rijkscoördinatieregeling volgens ons alle noodzakelijke onderdelen bevat die nodig zijn voor een zorgvuldige afweging van dit besluit, ervan uitgaande dat de staatssecretaris deze regeling zorgvuldig zal toepassen, er tevens van uitgaande dat het daadwerkelijke stralingsniveau onder de maximale toegestane waarde zal blijven en dat zij over deze regeling goed zal communiceren met omwonenden, zal onze fractie vanwege het veiligheidsbelang dan ook onder de hiervoor genoemde voorwaarden instemmen met dit voorgenomen besluit.
Ik dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Dessing. Van harte gelukgewenst met uw maidenspeech. Staat u mij toe om iets van uw achtergrond te schetsen.
U studeerde korte tijd wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam, maar besloot dat logische inzicht op een andere manier in te zetten, namelijk als luchtverkeersleider. Sinds 1990 werkt u op Luchthaven Schiphol. U bent assistent-luchtverkeersleider, waarbij u uitgaande vluchten plant. Daarnaast bent u al geruime tijd on-the-jobtrainingsinstructeur bij Luchtverkeersleiding Nederland. Vanwege dit werk bent u aanvullend opgeleid in menselijk veiligheidsgedrag en psychologie aan de Universiteit Leiden en volgde u in 2016 een opleiding tot Cogmed Coach — ik hoop dat ik het goed uitspreek — die gericht is op het verbeteren van het geheugen.
U werd lid van Forum voor Democratie vanwege de durf, daadkracht en dynamiek van de partij, zo vertelde u in een kennismakingsinterview. Al snel werd u gevraagd of u geïnteresseerd was actief te worden in de provinciale politiek. Zo werd u eerder dit jaar lijsttrekker voor de Provinciale Statenverkiezingen in Noord-Holland. Tegelijk was u kandidaat voor de Eerste Kamer namens Forum voor Democratie.
In de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen nam u een filmpje op waarin u pleit voor een nationale luchthaven op zee, om zo te kiezen voor innovatie, economische groei en daadkracht. Een actueel thema, zowel op landelijk en provinciaal als lokaal niveau, waarover we hoe dan ook nog veel zullen horen.
Toen u als nieuwkomer direct de derde partij in Provinciale Staten van Noord-Holland werd, zei u: "Ik moest in het begin wel wennen, want in wat voor aparte biotoop was ik terechtgekomen." Ik stel mij zo voor dat die observatie ook kan gelden voor de Eerste Kamer.
Nogmaals van harte welkom en we kijken uit naar uw verdere inbrengen. Dank u wel.
Dan zou ik nu het woord hebben gegeven aan de heer Janssen, ware het niet dat de heer Janssen nog vastzit in het verkeer. Hij komt dus later aan de beurt. Ik geef graag het woord aan de heer Koole.