Debat over wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen



De Eerste Kamer heeft dinsdag 11 november 2014 gedebatteerd met minister Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) over de wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen. De kern van dit wetsvoorstel is het instellen van één netwerk van bibliotheekorganisaties, het aanwijzen van de Koninklijke Bibliotheek (KB) als nationale bibliotheek in het netwerk. Daarnaast wordt een aantal zaken rondom de fysieke bibliotheek voorgesteld, alsook de instelling en opbouw van een landelijke digitale bibliotheek. Tijdens het debat werd één motie ingediend. Op 18 november 2014 wordt over het wetsvoorstel en de motie gestemd.

Garantie voor toegang

Senator Gerkens (SP) vroeg aandacht voor de sociale functie van de bibliotheek als ontmoetingsplek. Ook vroeg zij of de minister bereid is om de bibliotheek als cultureel erfgoed te zien en ook zo te waarderen in het aankomende wetsvoorstel over het erfgoed. Tot slot vroeg de senator of de minister beleid kan ontwikkelen dat bij toekomstige sluitingen voorziet in een zorgvuldige ontmanteling van bibliotheken volgens een protocol, opdat unieke documenten voor ons land behouden blijven. Senator Gerkens diende een motie in die de regering verzoekt om in overleg te treden met VNG en VOB over welke minimum normen wenselijk zijn om de toegang tot de fysieke bibliotheek te garanderen. Deze motie werd door de minister ontraden. Bussemaker gaf aan dat de minimumnormen al aan de orde komen bij het monitoren van het wetsvoorstel en dat de toegankelijkheid van de fysieke bibliotheek bovendien een gemeentelijke verantwoordelijkheid is. De VNG maakt hiertoe een handreiking voor gemeenten.

Race to the bottom

Senator Sylvester (PvdA) stelde dat het wetsvoorstel tot vreugde van haar fractie als uitgangspunt heeft dat elke inwoner van ons land toegang heeft tot informatie en cultuur via de fysieke en digitale openbare bibliotheek. Sylvester vroeg de minister om te garanderen dat de bibliotheek in de toekomst voor iedereen betaalbaar blijft en dat elke inwoner van ons land toegang heeft tot informatie en cultuur via de fysieke en digitale openbare bibliotheek. Ook vroeg zij op welke wijze en wanneer kaders en normen worden ontwikkeld voor provincies en gemeenten. Sylvester merkte op dat de minister de verantwoordelijkheid voor de fysieke bibliotheek neerlegt bij de gemeenten en vroeg hoe een race to the bottom van de fysieke bibliotheek in ons land wordt voorkomen.

Vijf functies van de bibliotheek

Senator Ganzevoort (GroenLinks) onderstreepte de waarde van het brede aanbod van maatschappelijke, culturele, intellectuele en artistieke activiteiten in bibliotheken. Het wetsvoorstel zet volgens de senator een belangrijke stap in de bescherming daarvan. Het voorstel bepaalt naast de klassieke functies van uitlenen, educatie en leesbevordering ook twee nieuwe functies: het organiseren van ontmoeting en debat en het kennis laten maken met kunst en cultuur. Ganzevoort vroeg op welke wijze en door wie wordt geconstateerd dat een bibliotheek niet voldoet aan deze wettelijke verplichting en wat er vervolgens gebeurt als er niet alle functies worden vervuld. Ook vroeg de senator wat de 'stelselverantwoordelijkheid' van de minister precies inhoudt en welke privacy-waarborgen zijn ingebouwd bij de landelijke bibliotheekpas. Tot slot merkte Ganzevoort op dat de ontwikkelingen in digitalisering bij de evaluatie van het wetsvoorstel zeker moeten worden meegenomen.

Netwerk van bibliotheken

Minister Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) merkte op dat de laatste fundamentele bespreking in de Eerste Kamer van bibliotheekvoorzieningen plaatsvond in januari 1975 dus dat het goed is om de stand van zaken weer op te maken. Over de vijf functies van de bibliotheek merkte Bussemaker op dat het wetsvoorstel vastlegt wat er al gedaan wordt en dus geen nieuwe opdracht formuleert. Concreet betekent dit dat de gemeenten bij hun subsidieverstrekking en verantwoording erop toezien dat de bibliotheek voldoet aan die vijf functies. Als men constateert dat een bibliotheek op langere termijn niet meer op het punt van alle functies voldoet, zal de Koninklijke Bibliotheek met de desbetreffende bibliotheek in gesprek gaan. 

De minister stelde dat de maatschappelijke doelen en functies onverminderd van belang zijn, maar dat de context waarin de bibliotheek haar taken uitvoert, sterk veranderd is. De fysieke toegang tot de bibliotheek wordt volgens Bussemaker bevordert door het creëren van een netwerk van bibliotheken die door samenwerken. Het wetsvoorstel biedt meer waarborgen voor een samenhangend stelsel biedt dan de bestaande wetgeving en geeft gemeenten meer vrijheid. De stelselverantwoordelijkheid van de minister houdt in dat zij het proces organiseert, maar niet de indicatoren en de uitingsvormen precies voorschrijft .

De minister stelde dat gemeenten de verantwoordelijkheid voor bibliotheekvoorzieningen hebben waargemaakt. Omdat het een lokale verantwoordelijkheid blijft, kan niet worden uitgesloten dat er ooit nog een bibliotheek sluit. Bussemaker zegde de Kamer toe om na twee jaar in de vorm van een midterm review een duiding van de monitor te geven. Na vijf jaar wordt het wetsvoorstel dan uitgebreid geëvalueerd. De minister merkte verder op dat bij de inrichting van de gezamenlijke bibliotheekpas de voorschriften van de Wet bescherming persoonsgegevens in acht zullen worden genomen. Zij zegde toe aan senator Ganzevoort (GroenLinks) om met de branche in gesprek te gaan over de ontkoppeling van leengegevens bij medische of seksuele informatie.


Deel dit item: