Eerste Kamer op de bres voor Raad van Europa



De Eerste Kamer verlangt van de Nederlandse regering inspanningen om de werkzaamheden en doelstellingen van de Raad van Europa in overeenstemming te brengen met de budgettaire mogelijkheden van de Raad van Europa. De regering dient hiertoe gezamenlijke inspanningen te plegen met eensgezinde lidstaten van de Raad van Europa. De Kamer heeft dit verlangen neergelegd in een motie van CDA-senator Van der Linden. De motie werd dinsdag 22 april tijdens het Europadebat (mede)ingediend door alle fracties die deelnamen aan het debat: SP, PvdA, GroenLinks, CU/SGP, VVD en OSF. De financiële middelen moeten volgens de Eerste Kamer adequaat worden verdeeld over de verschillende instellingen van de Raad van Europa en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De minister van Buitenlandse Zaken gaf aan dat hij de oproep van de Eerste Kamer ter harte zou nemen en zegde toe de extra inspanningen te zullen leveren.

Zegeningen

De regering zou meer de zegeningen van de Europese Unie moeten benadrukken en duidelijker moeten aangeven of regelgeving eigen werk is of geschiedt op last van 'Europa'. Dit was in grote lijnen de opvatting van de Eerste Kamer tijdens het jaarlijkse Europadebat. Zeven senatoren kruisten de degens met minister Verhagen van Buitenlandse Zaken en staatssecretaris Timmermans voor Europese Zaken.

Boosdoener

Mevrouw Broekers-Knol wees er namens de VVD-fractie op dat 'Europa' wel eens als boosdoener wordt aangewezen, terwijl dit niet altijd terecht is. Zo kon de verbreding van de A4 volgens de Raad van State niet doorgaan omdat Nederland als enige lidstaat de fijnstofrichtlijn van de EU heeft gekoppeld aan de regelgeving inzake de ruimtelijke ordening. Het was dus niet 'Europa', maar Nederland zelf dat de problemen heeft veroorzaakt, zei mevrouw Broekers.

Minister Verhagen benadrukte het belang van Europese samenwerking bij de grote vraagstukken van deze tijd, zoals globalisering, klimaat, energie, migratie en terrorisme, Het verwerven van draagvlak voor Europa onder de Nederlandse bevolking en meer in het algemeen voor het buitenlandse beleid van Europa is dan ook een eerste prioriteit.

Positief

Als positief zag mevrouw Broekers ook de Economische en Monetaire Unie. Dankzij de EMU zijn de deelnemende landen, waaronder Nederland beduidend minder kwetsbaar nu er een financiële crisis woedt in de wereld, zei de VVD-senator. Mevrouw Broekers vroeg een oordeel van de regering over de suggestie om een Europese toezichthouder voor de financiële wereld in het leven te roepen, vergelijkbaar met de SEC (Security and Exchange Commission) in de VS. Staatssecretaris Timmermans zei dat de regering niets voelt voor deze suggestie.

Verdrag van Lissabon

De VVD-fractie wil tijdig overleg met de regering over Europese wetgevingsvoorstellen en ziet dit als effectiever dan een parlementair voorbehoud als instrument om invloed uit te oefenen. Dit onderwerp komt weer aan de orde als het Verdrag van Lissabon (Hervormingsverdrag) in de senaat wordt behandeld. Senator Van der Linden (CDA) sprak er zijn teleurstelling over uit, dat dit pas na het zomerreces het geval zal zijn. Nederland is dan een van de laatste lidstaten met de goedkeuring van dit Verdrag. De senatoren benadrukten desalniettemin dat zorgvuldigheid van de behandeling van groot belang is. Staatssecretaris Timmermans gaf aan voorstander te zijn van zorgvuldigheid met snelheid. Het Verdrag komt in de plaats van het grondwettelijk verdrag dat in 2005 in Nederland per referendum is afgewezen.

Wat het institutionele verhoudingen in de Unie na implementatie van het Verdrag van Lissabon betreft, merkte staatssecretaris Timmermans op dat wat Nederland betreft de toekomstige voorzitter van de Europese Raad zich strikt dient te houden aan de taken die omschreven zijn in het nieuwe verdrag, zoals het voorbereiden en leiden van de vergaderingen. De rol van deze voorzitter mag niet ten koste gaan van de voorzitter van de Europese Commissie noch van het Europees Parlement, aldus de staatssecretaris.

Klimaat en energie

Over het thema klimaat en energie merkte mevrouw Broekers op dat dit onderwerpen zijn die de lidstaten niet alleen aankunnen. Hier kan de Europese Unie haar meerwaarde laten zien, zei de VVD-senator. Zij pleitte er voor om de 'kop in 't zand'-politiek bij de toepassing van kernenergie te verlaten. In Nederland wordt er al energie geleverd die in Frankrijk en Duitsland wordt opgewerkt door middel van kernenergie.

Grensstreken, uitbreiding en nabuurschap

CDA-woordvoerder Van der Linden zei dat het middenveld onontbeerlijk is voor een draagvlak voor de Europese Unie. Hij wees op het belang van de regio's, vooral die in de grensstreken. Van der Linden was het met de woordvoerder van de VVD eens dat 2013 'veel te vroeg' is als jaar waarin Turkije lid zou kunnen worden van de EU. Dit jaartal heeft de Turkse minister van buitenlandse zaken genoemd. We moeten ons richten op het proces, oordeelde Van der Linden. Hij vreesde voor instabiliteit in Turkije door de politieke rol die het Turkse Constitutionele Hof speelt.

Minister Verhagen wees erop dat uit de Europese uitbreidingsstrategie die in 2006 is opgesteld, volgt dat het noemen van streefdata voor toetreding pas aan de orde kan zijn als de onderhandelingen hun afronding naderen. Hij benadrukte het belang van een kwalitatief hoogwaardig uitbreidingsproces.

Van der Linden hekelde de verdeeldheid in de EU over de relatie met Rusland. Hij pleitte voor een constructief-kritische benadering van Rusland als 'gelijkwaardige partner' door contacten en culturele uitwisselingen. Van der Linden wees erop dat Rusland lid is van de Raad van Europa en riep de EU op meer gebruik te maken van de expertise van deze Raad waar alle Europese landen lid van zijn.

Minister Verhagen zei te hechten aan een strategisch partnerschap met Rusland. Hij streeft naar opheffing dit voorjaar van het embargo op het mandaat van de Europese Commissie om te gaan onderhandelen over een nieuw strategisch akkoord tussen de EU en Rusland. Wel dient daarbij voldoende aandacht te worden besteed aan de mensenrechtensituatie. Samenwerken waar mogelijk, kritiek waar nodig, aldus minister Verhagen,

Geen dwang, maar keuze

Namens de fractie van de SP hield senator Peters zijn eerste toespraak (maidenspeech). Als voormalige hoogleraar teratologie (herkennen, opsporen, bestrijden en voorkomen van ontwikkelingsstoornissen) wees hij op een gebrek in de conceptie van de Europese Unie. De geboorte van de Europese Unie bij het Verdrag van Maastricht op 1 november 1993 was een gevolg van een verstrengeling van de Europese regeringsleiders met het Europese bedrijfsleven. De Europese burgers werden passief burgers van de Unie en kwamen bij de bevruchting niet te pas, zei Peters. Als overtuigd Europeaan betreurde de SP-senator dit. Samenwerking in Europa hoort geen kwestie te zijn van dwang maar van keuze. Hij veronderstelde dat het kabinet geen referendum over het Verdrag van Lissabon wil 'uit angst voor de bevolking'. Volgens de SP-senator een gemiste kans om Europa meer van de burgers en minder van de bedrijven te maken. Hij bespeurde neokolonialisme in de voorstellen van de Europese Unie over de omgang met ontwikkelingslanden. Staatssecretaris Timmermans wees dit van de hand. Wij staan achter de ontwikkelingslanden, zei hij.

Toezegging

Ook woordvoerder Eigeman van de PvdA-fractie pleitte ervoor de burgers meer bij het project Europa te betrekken: Europa moet leven voor de burgers. Eigeman vond dat er een eerlijk beeld moet komen van de lusten en de lasten van de Europese Unie. De PvdA-senator wees erop dat al sinds 1962 wordt gepraat met Turkije over toetreding en dat het niet te lang meer mag duren. Het afhouden van een Turks lidmaatschap van de EU ondergraaft het overeind houden van een moderne Turkse staat, werkt conservatieve krachten in de hand, aldus Eigeman. De PvdA-senator kreeg de toezegging van minister Verhagen dat hij zich sterk zal maken voor een revitalisering van de Benelux. De minister gaf aan de Staten-Generaal over de samenwerking in Benelux-verband op mogelijk korte termijn nader te informeren.

Palestijnen

Mevrouw Strik had namens de fractie van GroenLinks kritiek op de houding van de Europese Unie tegenover de Palestijnen. Israël houdt al veertig jaar illegaal land bezet, zei zij. Zij pleitte ervoor ook met Hamas te onderhandelen. Ook OSF-senator Ten Hoeve was hier voor. De SP-senator pleitte voor het doorbreken van de impasse in de onderhandelingen over een eigen Palestijnse staat.

Nationale soevereiniteit

Wat betreft de rol van het nationale parlement in de Europese Unie prees mevrouw Strik het Finse systeem aan: in een heel vroeg stadium raadpleegt de regering daar het parlement over onderhandelingen in Europees verband. Het parlement heeft ook vooraf zeggenschap over de inhoud. Het is meer dan alleen overleg, verduidelijkte mevrouw Strik. Het kwam haar op een interruptie te staan van CDA-senator Van der Linden: Ook zonder instemmingsrecht kun je succes hebben. Woordvoerder Kuiper van de ChristenUnie die ook sprak namens de SGP-fractie pleitte ervoor de nationale bestuurslaag niet ondergeschikt te maken aan de Europese. We moeten de opdringerigheid van Europa zien af te bakenen, aldus Kuiper. CU en SGP willen een document waarin de consequenties van het Verdrag van Lissabon (Hervormingsverdrag) voor de politieke verhouding tussen Nederland en Europa helder wordt geschetst. Hij vond dat er beter inhoud gegeven moet worden aan de politieke en parlementaire waarborgen van onze nationale soevereiniteit op die punten waar Nederland zelf bevoegd wil blijven.

Servië

Net als andere senatoren sneed ook senator Ten Hoeve van de Onafhankelijke Senaatsfractie de precaire positie van Servië aan. Hij dacht dat het beter is als Nederland meewerkt aan het overhalen van de Servische bevolking naar een pro Europese stemgedrag door uitlevering van Mladic en Karadzic aan het Joegoslaviëtribunaal als absolute voorwaarde te stellen voor toenadering tussen de EU en Servië. Minister Verhagen refereerde aan zijn toezegging tijdens het laatste Gymnich-overleg van ministers van Buitenlandse Zaken van de EU, creatief te zullen nadenken om pro-Europese krachten te ondersteunen en een Europees perspectief voor Servië te bieden. Hij wilde niet vooruitlopen op de invulling van dit 'creatieve denken', maar benadrukte dat de uitkomst in geen geval zou mogen leiden tot straffeloosheid. Verder zei de minister dat het mandaat van het tribunaal verlengd zou moeten worden totdat alle aanhangige zaken behandeld zijn.


Deel dit item: