De Eerste Kamer debatteerde maandag 7 en dinsdag 8 december over het Belastingplan 2021 en negen andere fiscale wetsvoorstellen met staatssecretaris Vijlbrief (Fiscaliteit en Belastingen) en staatssecretaris Van Huffelen (Toeslagen en Douane), en met minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat). De Kamer stemt dinsdag 15 december over negen wetsvoorstellen en zeven tijdens het debat ingediende moties.
In het Belastingplan zijn maatregelen opgenomen die per 1 januari 2021 budgettair effect hebben, zoals maatregelen die raken aan de koopkracht van burgers. In het wetsvoorstel is sprake van budgettaire samenhang: de opbrengst van bepaalde maatregelen wordt gebruikt als dekking voor andere maatregelen. Onderdeel van het plan is een die novelle die de regeling inzake de Baangerelateerde investeringskorting (BIK) aanpast.
Andere wetsvoorstellen waarover gesproken is, zijn: Overige fiscale maatregelen 2021 (zonder stemming aanvaard), Wet verbetering uitvoerbaarheid toeslagen, Wet CO2-heffing industrie, Wet differentiatie overdrachtsbelasting, Wet aanpassing box 3, Vaststelling tarieven opslag duurzame energie- en klimaattransitie 2021 en 2022, Wet beperking liquidatie- en stakingsverliesregeling, Wet vliegbelasting en de Novelle Wet vliegbelasting. Een voorstel voor Eenmalige huurverlaging huurders met een lager inkomen behandelde de Eerste Kamer al eerder.
Een aanzienlijk deel van het debat ging over de afwikkeling van de kindertoeslagaffaire en daarmee samenhangend de laatste stand van zaken rond de uitvoering door de Belastingdienst en de toekomst van het toeslagenstelsel. Ook is uitgebreid gesproken over de Baangerelateerde investeringskorting (BIK), de (novelle) Wet vliegbelasting en de CO2-heffing voor bedrijven, evenals de overdrachtsbelasting en belasting box 3.
Moties
Er zijn tien moties ingediend, waarvan drie moties zijn aangehouden.
De eerste motie, van senator Van Rooijen (50PLUS), verzoekt de regering de ouderenkorting per 1 juli 2021 te verhogen als de koopkrachtontwikkeling voor de gepensioneerden in het eerste kwartaal van 2021 achter blijft bij de CPB-raming. Deze motie is ontraden.
De tweede motie, eveneens van senator Van Rooijen, verzoekt de regering pensioenkortingen in 2021 uit te sluiten. Ook deze motie is ontraden.
De derde motie, van senator Schalk (SGP), verzoekt de regering de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting te bevriezen op het percentage van 2020. Deze motie is ontraden. Op verzoek van senator Schalk wordt over de motie gestemd voorafgaand aan de stemming over het Belastingplan.
De vierde motie, van senator Crone (PvdA), verzoekt de regering alle belastingvoorstellen die aan het parlement worden voorgelegd in het vervolg te voorzien van een doenvermogenstoets. Staatssecretaris Vijlbrief liet bij deze motie het oordeel aan de Kamer.
De vijfde motie, van senator Essers (CDA) en senator Geerdink (VVD), verzoekt het kabinet om een onderzoek te doen naar een meer neutrale behandeling van ondernemers in de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting en uiterlijk in de eerste helft van 2021 de uitkomsten daarvan met de Kamer te delen. Ook bij deze motie liet de staatssecretaris het oordeel aan de Kamer.
De zesde motie, van senator Teunissen (PvdD), verzoekt de regering een onafhankelijk onderzoek in te doen stellen naar de effecten van de luchtvrachtbelasting en de Kamer daarover binnen zes maanden te rapporteren. Deze motie is ontraden.
De zevende motie, eveneens van senator Teunissen, verzoekt de regering een onafhankelijk onderzoek in te doen stellen naar de mogelijkheden tot herinrichting van de belastingdruk zodat het welzijn in brede zin inclusief de werkgelegenheid bevorderd wordt en de Kamer daarover binnen zes maanden te rapporteren. Deze motie is eveneens ontraden.
Aangehouden moties
De eerste aangehouden motie, van senator Van Rooijen, verzoekt de regering de wenselijkheid van herinvoering van de Wet Hillen te onderzoeken en rapportage uit te brengen voor Prinsjesdag 2021.
De tweede aangehouden motie, van senator Teunissen, verzoekt de regering een onafhankelijk onderzoek in te doen stellen naar de effecten van belastingverdragen van Nederland met derde landen en hun neveneffecten, en de Kamer daarover binnen zes maanden te rapporteren.
De derde aangehouden motie, van senator Otten (Fractie-Otten), verzoekt de regering plannen te ontwikkelen om in te brengen bij de kabinetsformatie van een volgend kabinet om de negatieve gevolgen van de wet excessief lenen voor ondernemers te mitigeren.
Deze drie moties zijn ontraden door staatssecretaris Vijlbrief.
Impressie van het debat
GroenLinks-senator Vendrik noemde de CO2-heffing voor de industrie een goede stap vooruit naar decennia wegkijken. Met alle kanttekeningen die zijn fractie nog heeft, is het voorstel een goede stap vooruit, evenals bij het voorstel voor de opslag van duurzame energie (ODE). De wet vliegbelasting, in het bijzonder de novelle waar de vrachtvluchten niet langer in staan, is een hele bescheiden stap volgende GroenLinks-senator. Ten aanzien van de BIK vroeg Vendrik aan de staatssecretaris of het niet beter was geweest om de BIK-regeling los van dit belastingpakket in te dienen.
Volgens VVD-senator Geerdink is en blijft de uitvoering van beleid mensenwerk. Ze vroeg of de regering voldoende in kaart heeft gebracht welke samenwerkingen er zijn tussen uitvoeringsdiensten, bijvoorbeeld op het gebied van data. Volgens Geerdink kan op basis daarvan beoordeeld worden of de versnippering in de uitvoering voldoende werkt of aangepakt moet worden. Als iets de belastingmoraal ondermijnt, is het een belasting op iets waarvan je niet hebt kunnen genieten zei Geerdink over de Wet aanpassing box 3.
PVV-senator Van Strien zei dat goed gedrag bestraft wordt wanneer de bpm fors toeneemt, ook voor kleine superzuinige auto's. Volgens Van Strien dient een betrouwbare overheid zelf het goede voorbeeld te geven. Hij noemde de vliegbelasting onbezonnen omdat dat het verdienvermogen van de luchtvaartsector ondermijnt. Volgens het CPB komen er geen banen bij met de BIK-regeling, dus met banen heeft de BIK niets te maken, aldus Van Strien. Ook hij vroeg waarom het wetsvoorstel is gekoppeld aan het Belastingplan en niet apart is ingediend.
Volgens 50PLUS-senator Van Rooijen bevat het belastingplan veel belastingtechniek en weinig belastingbeleid. Met betrekking tot de BIK-regeling zei hij dat zijn fractie een voorkeur heeft voor lagere werkgeverslasten. Ook wilde hij weten of het compenseren van de ouders die slachtoffer zijn in de kindertoeslagaffaire niet sneller kan om zo de menselijke nood te ledigen. Hij vroeg verder om een uitzondering voor ouders die een huis voor een kind ouder dan veertig jaar willen kopen. Nu worden ze gezien als huisjesmelker en dat is schrijnend, aldus Van Rooijen.
D66-senator Van der Voort noemde de BIK-regeling acceptabel omdat deze bedoeld is om het bedrijfsleven te helpen overleven. Van der Voort pleitte voor een klimaattoets voor nieuwe belastingmaatregelen, naast een doenvermogenstoets. De D66-fractie is verheugd dat de CO2-heffing als klimaatregel is genomen. Van der Voort begrijpt dat de vrachtbelasting is geschrapt in de Wet vliegbelasting vanwege de crisis in de sector. Hij vroeg de staatssecretaris of de staatssecretaris zich wel inzet voor een Europese belasting op vrachtvluchten.
Volgens SP-senator Van Apeldoorn schept de BIK-regeling geen banen, maar vernietigt ze. Hij betoogde verder dat het kabinet niets doen en ook niet wil doen aan de sterk groeiende vermogensongelijkheid. Hij vroeg aan de staatssecretaris of hij met aanscherpende maatregelen komt tegen belastingontwijking. Over de Wet vliegbelasting zei Van Apeldoorn dat hij voor het aanpakken van vervuilende industrie is, maar dat de vliegbelasting een fiscale prikkel is die heel weinig doet. De inkomsten worden bovendien niet ingezet voor vergroening.
SGP-senator Schalk wilde weten of de ODE-heffing nog voldoet aan het draagkrachtbeginsel. Hij noemde de overdrachtsbelasting goed voor jongeren en starters. Wel waarschuwde hij voor de ingewikkelde uitvoering . Tot besluit vroeg Schalk aandacht voor de eenverdiener. Er zijn eenverdieners die 7x zoveel belasting betalen als tweeverdieners met hetzelfde gecombineerde inkomen. Hij wilde weten waarom het kabinet niets aan de kloof wil doen en het bij commissies en onderzoeken blijft.
Volgens PvdA-senator Crone zou het uitgangspunt bij belastingen eenvoud, eenduidigheid en eerlijk moeten zijn. Het kabinet lijkt hierop stuk te lopen, aldus Crone. Volgens hem is de BIK-regeling bij uitstek het voorbeeld waar het is misgegaan. Met betrekking tot de aanpassing van box 3 vroeg Crone waarom er geen heffing op het vermogen zelf komt. Dat is volgens hem ook niet leuk, maar dan doe je wat je zegt en ondermijn je niet je belastingmoraal. Crone kondigde aan dat hij om heropening van het debat zal vragen indien de Tweede Kamer de BIK-regeling alsnog wijzigt zodat deze er anders uit komt te zien.
CDA-senator Essers noemde het wetsvoorstel Excessief lenen 'symptoombestrijding'. Hij vroeg de staatssecretaris om een structurele oplossing. Met betrekking tot de BIK-regeling vroeg Essers of het niet eens tijd wordt om een goede definitie van MKB en grootbedrijf voor fiscaliteit te ontwikkelen. Volgens Essers is het onterecht dat de vliegbelasting alsnog per 1 januari 2021 wordt ingevoerd, en met terugwerkende kracht. Hij deed een dringend beroep op het kabinet om dat laatste te schrappen. Essers wees er tot besluit op dat het Nederlandse stelsel zo moeilijk is, omdat Nederland het het beste wil doen.
PvdD-senator Teunissen stelde dat wie de wereld wil veranderen bij de belastingmoet beginnen. Dit belastingplan mist de nodige vernieuwing, aldus Teunissen. Volgens haar gooit de Nederlandse regering het al jaren op een akkoordje met het bedrijfsleven. Ze vroeg of het kabinet bereid is tot een suikertaks en het belasten van ander onwenselijk gedrag. Teunissen noemde de vliegbelasting een 'muizenstapje' in de goede richting. Volgens haar kan de coronacrisis geen reden tot uitstel van de vrachtbelasting zijn omdat er in 2020 zelfs een stijging van het aantal vrachtvluchten was.
Volgens ChristenUnie-senator Bikker is het belastingstelsel geen technische exercitie, maar een uiting van wat voor samenleving we willen zijn. Ze vroeg het kabinet hoe ze er zeker van kan zijn dat deze wetsvoorstellen geen uitvoeringsfouten met zich meebrengen. Over de BIK-regeling zei zij dat het belangrijk is om zowel publiek als privaat te blijven investeren in je bedrijf. Ook Bikker is voorstander van het afschaffen van het toeslagenstelsel. De vliegbelasting ten slotte noemde ze een 'kleine maar belangrijke stap' in het vergroenen van belastingen en het verduurzamen van de luchtvaartsector.
FVD-senator Frentrop ging in op de staatssteun aan het bedrijf IHC waarvan later bekend werd dat er onderzoek werd gedaan naar fraude bij het bedrijf. Hij wilde weten hoe in de toekomst voorkomen wordt dat aan bedrijven waarnaar een onderzoek loopt, steun wordt verleend. Frentrop stelde verder dat de Belastingdienst wordt gebruikt om mensen in een bepaalde richting te sturen, bijvoorbeeld door middel van klimaatheffingen. Volgens de FVD-fractie beperken dergelijke belastingen de vrijheid van burgers en bedrijven.
Senator Otten (Fractie-Otten) wilde weten waar de broodnodige versimpeling van het belastingstelsel. Hij miste ambitie en vernieuwingsdrang in het Belastingplan. Alleen het Nationaal Groeifonds noemde hij ambitieus. Over de kindertoeslagenaffaire wilde hij weten waarom veel geld wordt uitgegeven aan adviseurs en waarom de gedupeerden niet snel vergoed worden. Ten aanzien van de BIK-regeling had Otten geen hoge verwachtingen, maar hij ziet mogelijkheden (ook omdat het kortlopend is). De aanpassing van box 3 noemde hij 'niet ideaal, maar een stap in de goede richting'.
Deel dit item: