Twaalf gemeentelijke herindelingen gaan door



Dinsdag 10 juli stemde de Eerste Kamer in met twaalf voorgenomen samenvoegingen. Een motie van senator Ten Hoeve waarin hij de regering verzoekt bij de beoordeling van toekomstige herindelingsadviezen uitdrukkelijk na te gaan of de gevolgde procedure zorgvuldig is geweest werd verworpen. 

De Eerste Kamer debatteerde maandag 9 en dinsdag 10 juli met minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de samenvoeging van een groot aantal gemeenten tot 12 nieuwe gemeenten, waarmee het totaal aantal gemeenten in Nederland op 1 januari 2019 355 is.

Tijdens het debat bleken er vooral zorgen te zijn over de samenvoeging van Haren bij Groningen en iets minder over de beoogde gemeente Hoeksche Waard.

Groningen, Haren, Ten Boer

Senator Ten Hoeve (OSF) vroeg de minister of zij in het geval van Haren het niet met hem eens is dat bij vrij massief verzet tegen een maatregel een verantwoordelijke overheid zich zou moeten beraden of de ingeslagen weg wel verantwoord is. Senator Nagel (50PLUS) vroeg de minister wat de uitslag van het lokale referendum in Haren voor haar betekent. Wat voor zin heeft het als mensen zich zo overduidelijk uitspreken, aldus Nagel. De fractie van de ChristenUnie ziet de risico's voor de bestuurskracht en de financiële toekomst van Haren, ondanks goede inspanningen die zijn gedaan, gaf senator Bikker aan. Zij vond dat deze aspecten uit het beleidskader goed zijn gewogen. GroenLinks-senator Lintmeijer vroeg of de minister nog één keer kan uitleggen waarom naar haar mening het proces rond Haren voldoende zorgvuldig is verlopen. Hij vroeg of in dit geval niet geconstateerd moet worden dat er te weinig draagvlak blijft om op termijn van een duurzame fusie te kunnen spreken.

Senator Huijbregts (VVD) stelde dat uit het oogpunt van het verzet van de groep inwoners in Haren tegen het uiteindelijke resultaat haar fractie het wantrouwen wel kan duiden, maar niet delen. Behalve procedureel bestrijdt Haren ook de noodzaak tot herindeling. Met de genomen maatregelen zou de gemeente financieel en bestuurlijk in staat zijn om zelfstandig te blijven functioneren. De cruciale vraag is of dat een reële verwachting is, aldus Huijbregts. SGP-senator Schalk wilde van de minister weten of zij rechtstreeks contact heeft gehad met afvaardigingen uit deze gemeente, en zo ja, is of er bij de minister enig begrip is voor de positie van Haren. Senator Engels (D66) betoogde dat de conclusie van zijn fractie is dat er inhoudelijk, in de context van een toekomstbestendig en een kwalitatief adequaat lokaal bestuur, voldoende grondslag is om tot deze samenvoeging te besluiten. Senator Köhler (SP) ziet als voornaamste argument van het provinciebestuur voor het opheffen van de gemeente Haren de zwakke financiële positie van de gemeente. De provincie bood de gemeente het alternatief daar op eigen kracht uit te komen en dat heeft de gemeente gedaan. Hij vroeg de minister hoe zij hier tegen aan kijkt.

Hoeksche Waard

Senator Ten Hoeve (OSF) stelde dat zowel bestuurlijk als maatschappelijk draagvlag ontbreekt bij deze vijf gemeenten. Om dan door te zetten terwijl de samenwerking uitstekend functioneert en de Hoekse Waard ook voldoende saamhorigheid kan brengen vindt hij niet zinvol. Volgens senator Bikker (ChristenUnie) heeft de gevoerde procedure heeft naar de overtuiging van haar fractie  duidelijk gemaakt dat een keuze noodzakelijk is en dat niemand gebaat is bij opnieuw beginnen. Maar wel met de opmerking dat er echt heel hard gewerkt zal moeten worden aan het waarmaken en herwinnen van het vertrouwen in het gemeentebestuur. Senator Lintmeijer (GroenLinks) vroeg de minister of zij nog eens aangeven waarom deze uitkomst onvermijdelijk en onontkoombaar is. VVD-senator Huijbregts is - met haar fractie - tot het oordeel gekomen dat samenvoeging de enige en juiste optie is voor een duurzame bestuurlijke samenwerking en toekomst in dit gebied.

SP-senator Köhler vond dat uit de diverse onderzoeken niet blijkt dat bestaande samenwerkingsverbanden onvoldoende goede diensten leveren voor de inwoners van de Hoeksche Waard. Wel zijn er blijvende verschillen van opvatting over de manier waarop de gemeenschappelijke regelingen het best bestuurd kunnen worden. Hij stelde dat dit onvoldoende reden om de betrokken gemeenten van bovenaf een fusie op te leggen.

Senator Van Hattem (PVV) stelde dat voor zijn fractie de lokale autonomie wel, waarbij burgers zich moeten kunnen uitspreken in een volksraadpleging. De PVV steunt alleen herindelingsvoorstellen waarover de burgers in alle betrokken gemeenten zich positief hebben uitgesproken in een lokaal referendum. 

Grensverlegging

SGP-senator Schalk wees nog op een 'lichtvoetig probleem'. Een Statenlid uit Zuid-Holland, Henk van Dieren, woonachtig in Lexmond, gemeente Zederik, komt door deze herindeling plotseling in de provincie Utrecht te wonen. Derhalve betekent deze herindeling voor hem het einde van zijn Statenlidmaatschap. Schalk: "Jammer voor hem, want ik weet dat hij graag samen met de andere fractieleden de termijn tot maart 2019 had willen afmaken."

Motie

Senator Ten Hoeve (OSF) diende dinsdagavond in tweede termijn een motie in waarin hij de regering verzocht bij de beoordeling van toekomstige herindelingsadviezen uitdrukkelijk na te gaan of de procedure die gevolgd is zorgvuldig is geweest. Minister Ollongren ontraadde de motie. De fracties van SGP, GroenLinks, PvdD, 50PLUS, OSF en SP steunden de motie, de fracties van ChristenUnie, VVD, PvdA, CDA, D66 en PVV waren tegen.

Over de wetsvoorstellen

Het betreft de gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn en een deel van Winsum (34.829); de gemeenten Noordwijk en Noordwijkerhout (34.832); de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik en grenswijziging provincies Utrecht en Zuid-Holland (34.824); de gemeenten Giessenlanden en Molenwaard (34.830); de gemeenten Groningen, Haren en Ten Boer (34.805); de gemeenten Haarlemmerliede en Spaarnwoude en Haarlemmermeer (34.827); de gemeenten Bedum, De Marne, Eemsmond en Winsum (34.828); de gemeenten Binnenmaas, Cromstrijen, Korendijk, Oud-Beijerland en Strijen (34.806); de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem (34.825); de gemeenten Nuth, Onderbanken en Schinnen (34.826); de gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland en Nieuwkruisland (34.831); en de gemeenten Geldermalsen, Lingewaal en Neerijnen (34.833).

Het kabinet kiest voor herindeling van onderop. Het is primair aan gemeenten zelf om via herindeling te werken aan versterking van hun bestuurskracht. Het kabinet heeft er daarbij oog voor dat gemeentelijke herindelingen vaak zorgvuldige trajecten zijn die niet zelden meer dan één kabinetsperiode vergen om tot een formeel herindelingsadvies aan het kabinet te komen. Dit is een ideale situatie, maar het is niet aantal mogelijk. Soms neemt de provincie het initiatief omdat er bijvoorbeeld een impasse is ontstaan.


Deel dit item: